Μέγιστος παρατηρητής με αναπαραστατική δύναμη είναι ο συγγραφέας του βιβλίου Θεόδωρος Λάμπρος, που με γοργοκίνητη ελευθεριότητα και με του λόγου του την οξύτητα εξελίσσει σταδιακά τα τοπικά ιστορήματα, το ένα μετά το άλλο, σε μια εξαίρετη συμβαντική πανσπερμία.
Έχει μοντάρει από κάθε ηλειακή γωνιά τις ιστορικές κόπιες των γεγονότων με επιδέξιο τρόπο, έτσι ώστε ο αναγνώστης μέσα από τον χρονογραφικό ρυθμό να τις απολαμβάνει σαν κινηματογραφική ταινία.
Ο Θεόδωρος Λάμπρος έσιαξε τα ιστορικά δρώμενα της Ηλείας με νιόπλαστη εκφραστική μορφή. Φαντάζει να είναι ο ιχνευτής του απόλυτου, εγκιβωτίζοντας μέσα στα σκληρόδετα εξώφυλλα του βιβλίου του με κάθε λεπτομέρεια όλο το κατατοπιστικό γίγνεσθαι από την προεπαναστατική εποχή ως τα ελεύθερα χρόνια, που πλουσιοπάροχα το προσέφερε στους τοπικούς άρχοντες, για να το κάμουν φίλεμα στους φιλοπύργιους λάτρεις της ιστορικής ωραιότητας.
Είναι ένας περιηγητής που εστίασε, εικονίζοντας μέσα από τον ερευνητικό χαρακτήρα του έργου του, ολάκερο το ηρωικό παρελθόν της Ολύμπιας γης.
Μοιάζει ν’ αχνοσκεπάζει τις αγωνιστικές στιγμές των πεσόντων με ιερατικό μνημούρι, έτσι ώστε η δολερή παθογένεια της διχόνοιας, που ταλάνισε τον τόπο μας, μέσα από τις αναπαραστατικές παρελάσεις να γίνεται αναστοχασμός και παιδευτική διδαχή.
Είναι ένας ιστοριοδίφης με φρεσκοακονισμένο «σκαλιστήρι» που βηματίζει αλαφροπερπάτητα, για να γενεί ωτακουστής των στερνών γογγητών εκείνων που άφηκαν φεύγοντας το κορμί τους σπόρο λευτεριάς στα ιερά χώματα της Ήλιδας.
Ο συγγραφέας οικουμενοποιεί την εξιστόρηση του τόπου μας που πολλάκις ρημάχτηκε απ’ τους βάρβαρους Τουρκαλβανούς, δηλώνοντας στον κάθε επίδοξο κατακτητή πως τα ηλειακά χώματα είναι απ’ τους πολεμιστές τους αιματοπότιστα και γρανίτεψαν εδώ και 200 χρόνια για να αρμοδεθεί με λιθομάρμαρο κράμα το ιστορικό της οικοδόμημα.
Ξεφυλλίζοντας το βιβλίο, νιώθεις την προγονική αισθαντικότητα, δέχεσαι χεροδύναμο ταρακούνημα στον νου, καθώς με την άχνα της ντοπιολαλιάς ο συγγραφέας δίνει ως ιαματικό πρόσφορο τούτη την αξιέπαινη προσπάθειά του στους σύγχρονους οσφυοκάμπτες του οχαδερφισμού και στους δήθεν προοδευτικούς, πριν προκάμουν να ξεστομίσουν το «περασμένα ξεχασμένα» και η συνείδησή τους χαθεί άπαξ διά παντός στα βάραθρα της λήθης.
Και όταν ως αναγνώστης το μελετήσεις, δεν μπορεί παρά να κλείσεις τα μάτια και να ονειρευτείς.
Να βηματίσεις αμέριμνα πάνω στα μαρόκια της ακροθαλασσιάς, θωρώντας τα αλαργοδεμένα ξυλάρμενα των καπεταναίων.
Να ανηφορίσεις το φιδογύριστο στρατί κατά το Φραγκαπήδημα, για να γευτείς το καλωσόρισμα της καλογριάς.
Να γενείς αυτόπτης μάρτυρας στη μυστική συνέλευση στη Μονή Σκαφιδιάς με τους Άγιους Ήρωες.
Να ησυχοπερπατήσεις στα δασωμένα περάσματα της Φολόης, για να φιλέψεις νιοφούρνιστο αραποσίτικο ψωμί τα παλληκάρια της κλεφτουριάς και τους μπροστάρηδες του σηκωμού.
Να αγναντεύεις απ’ τον Ανδραβιδέικο κάμπο τους έγκλειστους στο Χλεμούτσι και το πέρασμα του νοτιά απ’ της Γλαρέντζας τα βάθη να σου υπενθυμίζει τον ερχομό της νίκης.
Να ξαναγεννιέσαι λεύτερος προσκυνητής στην Παναγιά την Κρεμαστή, δίχως Λαλαίους, δίχως αγάδες και Τουρκοαιγυπτίους.
Να αποκοιμηθείς ήσυχος και το ξύπνιο σου να σου βεβαιώσει πως ο τόπος σου είναι απαλλαγμένος από τον κάθε λογής Οθωμανό βοεβόδα.
Κι αν πεις για την αφεντιά μου, νομίζω πως ακόμα νυχτοπερπατώ στο τότε νιοσύστατο Φοναΐτικο οικισμό με τη σταφιδαμπελωμένη γη ανάμεσα στο Βουναργίτικο, Κατσαρέικο και Ξυλοκερίτικο πέρασμα.
Ο Ηλείος, διαβάζοντας αυτό το βιβλίο σήμερα, σφεντονίζει τον λογισμό του στα κορφινότερα της σκέψης, για να σταθεί ολόρθος μπρος από τα προτoμικά αγάλματα των Κολοκοτρωναίων, των Βιλαέτηδων και τόσων άλλων και με τη δυναμική της σιωπής του να μην επιτρέψει ούτε σαν σκέψη να ματαμολευτεί ο τόπος του από επίδοξους κοτζαμπάσηδες, τζερεμέδες και νενέκους.
Εκλεκτέ συντοπίτη Θεόδωρε Λάμπρο,
δεν μπορώ παρά μόνο επαινετικά και εγκάρδια να σε ευχαριστήσω για το εξαιρετικό σου πόνημα, που ομορφαίνει κάλλιστα την ιστορική μας παρακαταθήκη, όπως και τον παράδεισο των αγωνιστών που αναπαύονται εν ειρήνη, τους Πύργιους ήρωές μας.
Ιούλιος 2022 Πάνος Κούρβας
Λογοτέχνης
