Γράφει ο Γεώργιος Σαρρής
(Φωτογραφίες Γεώργιος Σαρρής)
Όσοι έχετε βρεθεί μπροστά στο λιτό αλλά συνάμα επιβλητικό μνημείο του Άγνωστου Στρατιώτη, μπροστά από το μέγαρο της Βουλής των Ελλήνων, σίγουρα θα έχετε δει σμιλευμένα στην πέτρα δεξιά κι αριστερά μια σειρά από ονόματα περιοχών με κεφαλαία γράμματα.
«Νευροκόπι», «Κορέα», «Φιλαδέλφεια», «Ατλαντικός», «Ελλασών», «Πέτσοβο», «Μεσόγειος», «Ιόνιο» και πολλά άλλα.
Τι σημαίνουν όμως όλα αυτά και γιατί βρίσκονται εκεί;
Ανεγέρθηκε με απόφαση του δικτάτορα Πάγκαλου
Πάμε να τα πάρουμε με τη σειρά…
Καταρχάς το μνημείο του Άγνωστου Στρατιώτη ανεγέρθηκε με απόφαση του ίδιου του δικτάτορα Θεόδωρου Πάγκαλου στις 3 Μαρτίου 1926, ο οποίος εκείνο τον καιρό έφερε παράλληλα και την ιδιότητα του υπουργού Στρατιωτικών.
Τα αποκαλυπτήρια έγιναν λίγα χρόνια αργότερα, ανήμερα της 25ης Μαρτίου 1932 από τον τότε πρωθυπουργό Ανδρέα Μιχαλακόπουλο με μεγάλη επισημότητα και υπό την παρουσία πολλών ξένων αντιπροσωπειών.
Την τιμητική φύλαξη του χώρου ανέλαβε ειδικός στρατιωτικός λόχος της Φρουράς του Προέδρου της Δημοκρατίας που μετονομάστηκε σε «Φρουρά του μνημείου του Άγνωστου Στρατιώτη».
Το έτος 1935 με την επάνοδο του βασιλέα Γεωργίου Β’ θα δοθεί στους εύζωνες του μνημείου η ονομασία «Βασιλική Φρουρά» και από τη μεταπολίτευση και ένθεν αποκαλείται «Προεδρική Φρουρά».
Τα τοπωνύμια τώρα που υπάρχουν δεξιά και αριστερά του μνημείου με μεγάλα γράμματα προστέθηκαν σταδιακά κατά τη διάρκεια δεκαετιών και αποτυπώνουν τα μέρη που ο ελληνικός στρατός έδωσε πολύνεκρες μάχες κατά τη διάρκεια της νεότερης ιστορίας.
Πώς κατανέμονται χρονολογικά οι επιγραφές
Αριστερά όπως κοιτάμε το κενοτάφιο έχουν χαραχθεί οι μάχες του Α’ Βαλκανικού Πολέμου. Ακολούθως, στους πωρόλιθους που υπάρχουν στις σκάλες διαβάζουμε τα μέρη που δώσαμε μάχες κατά τον Β’ Βαλκανικό Πόλεμο και κατά τη διάρκεια της Μικρασιατικής Εκστρατείας.
Δεξιά όπως κοιτάμε με μέτωπο προς το Κοινοβούλιο, διαβάζουμε τις τοποθεσίες στις οποίες συμμετείχαμε κατά τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο αλλά και στις επιχειρήσεις που έλαβε μέρος ο ελληνικός στρατός μετά την Οκτωβριανή Επανάσταση του 1917, στη Ρωσία.
Μετά την Απελευθέρωση από τους Γερμανούς τέλη του 1944 χαράχθηκαν τα πεδία των μαχών που μετείχαμε κατά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο και λίγα χρόνια αργότερα τα μέρη των στρατιωτικών επιχειρήσεων που λάβαμε μέρος πολεμώντας στη μακρινή Κορέα (από τον Νοέμβριο του 1950 έως τον Δεκέμβριο του 1955).
Ποια τοπωνύμια προστέθηκαν τελευταία
Τα τελευταία 30 χρόνια έχουν προστεθεί άλλες πέντε περιοχές στις ογκώδεις πέτρες του μνημείου. Το 1994 με απόφαση της Βουλής προστέθηκε το όνομα «Κύπρος», προς τιμήν όσων έχασαν τη ζωή τους στη Μεγαλόνησο κατά τη διάρκεια της εισβολής των Τούρκων το καλοκαίρι του 1974.
Η πλέον πρόσφατη προσθήκη όμως είναι αυτή του 2015 όπου κατόπιν εισήγησης του Γενικού Επιτελείου Ναυτικού και σχετικής απόφασης του Συμβουλίου Αρχηγών Γενικών Επιτελείων και των υπουργείων Πολιτισμού και Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων, μπήκαν οι λέξεις «Αιγαίο», «Ιόνιο», «Μεσόγειος» και «Ατλαντικός» σε ένδειξη ευγνωμοσύνης για τους Έλληνες ναύτες που έπεσαν εν καιρώ πολέμου αλλά και των θυσιών των πληρωμάτων του Εμπορικού Ναυτικού κατά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο καθώς αρκετοί ήταν αυτοί που έδωσαν τη ζωή τους προσπαθώντας να ανεφοδιάσουν με όπλα, τρόφιμα και πρώτες ύλες την Ευρώπη φορτώνοντας εμπορεύματα από την αντίπερα όχθη του Ατλαντικού.
Μάλιστα για τα ονόματα των τεσσάρων αυτών θαλασσών καταλυτική ήταν και η παρέμβαση του ιδρύματος «Άλσος ελληνικής ναυτικής παράδοσης» υπό την προεδρία του προέδρου του, ναυάρχου εν αποστραεία Κυριάκου Κυριακίδη.
Όλοι οι τόποι των μαχών που αναγράφονται στο μνημείο
Αριστερά του μνημείου διαβάζουμε:
ΠΙΝΔΟΣ
ΜΟΡΟΒΑ=ΚΟΡΥΤΣΑ=ΚΑΛΑΜΑΣ
ΤΟΜΟΡΟΣ=ΤΡΕΜΠΕΣΙΝΑ
ΧΕΙΜΑΡΡΑ=ΑΡΓΥΡΟΚΑΣΤΡΟΝ
731=ΜΠΟΥΜΠΕΣΙ=ΚΑΛΠΑΚΙ
ΜΕΣΟΓΕΙΟΣ=ΑΤΛΑΝΤΙΚΟΣ
Δεξιά του μνημείου διαβάζουμε:
ΚΛΕΙΣΟΥΡΑ=ΠΡΕΜΕΤΗ
ΟΣΤΡΟΒΙΤΣΑ=ΠΟΓΡΑΔΕΤΣ=
ΡΟΥΠΕΛ=ΠΕΡΙΘΩΡΙ=ΚΡΗΤΗ=ΕΛ- ΑΛΑΜΕΪΝ
ΡΙΜΙΝΙ=ΡΟΥΒΙΚΩΝ=ΔΩΔΕΚΑΝΗΣΑ= ΚΟΡΕΑ
ΚΥΠΡΟΣ=ΑΙΓΑΙΟ=ΙΟΝΙΟ
Στις αριστερές σκάλες διαβάζουμε (με αυτή τη διάταξη και τον χωρισμό των λέξεων):
ΕΛΑΣΣΩΝ=ΣΑΡΑΝΤΑΠΟΡΟΝ
ΛΑΖΑΡΑΔΕΣ=ΣΤΕΝΑ:ΠΟΡΤΑ
Σ=ΚΑΤΕΡΙΝΗ=ΣΟΡΟΒΙΤΣ
ΓΙΑΝΝΙΤΣΑ=ΘΕΣ
ΣΑΛΟΝΙΚΗ=ΟΣΤΡ
ΟΒΟΝ=ΚΟΡΙΤΣΑ=
ΠΕΣΤΑ=ΓΡΥΜΠΟΒΟ
ΠΕΝΤΕΠΗΓΑ
ΔΙΑ=ΠΡΕΒΕΖΑ=
ΑΕΤΟΡΡΑΧΗ=ΜΑ
ΝΩΛΙΑΣΣΑ=ΜΠΙ
ΖΑΝΙ=ΔΡΙΣΚΟΣ
ΚΙΛΚΙΣ=ΛΑΧΑΝ
Α=ΜΠΕΛΕΣ=ΚΡΕ
ΣΝΑΤΣΟΥΜΑΓΙΑ
ΠΕΤΣΟΒΟ=ΝΕΥΡ
ΟΚΟΠΙ=ΜΠΑΝΙΤ
ΣΑ=ΜΑΧΩΜΕΑ
ΓΚΟΛΟΜΠΙΛΟ=Σ
ΜΠΟΡΣΚΟ=ΠΡΕΣ
ΛΑΠ=ΕΡΙΓΩΝ
ΡΑΒΙΝΕ=ΜΟΝΑΣΤΗΡΙ
ΣΚΡΑ=ΣΤΡΥΜΩΝ=ΔΟΪΡΑΝΗ=ΜΠΕΛΕ
Σ=ΓΚΡΑΝΚΟΡΟΝΕ=ΤΖΕΝΑ
Στις δεξιές σκάλες διαβάζουμε (με αυτή τη διάταξη και τον χωρισμό των λέξεων):
ΧΕΡΣΩΝ=ΣΕΡΜΙ
ΚΑΣ=ΟΔΗΣΣΟΣ=ΣΕΒΑΣΤΟΥΠΟΛΙΣ
ΑΡΤΑΚΗ=ΑΙΔΙΝ
ΙΟΝ=ΠΡΟΥΣΣΑ=
ΦΙΛΑΔΕΛΦΕΙΑ
ΤΟΥΜΛΟΥΜΠΟΥΝΑ
Ρ=ΚΙΟΥΤΑΧΕΙΑ=Δ
ΟΡΙΛΑΙΩΝ
ΑΦΙΟΝ ΚΑΡΑΧΙΣ
ΑΡ=ΣΑΓΓΑΡΙΟΣ
ΚΑΛΕΓΚΡΟΤΟ
