Γράφει ο Γιώργος Τσουμάνης
(Θεολόγος – Δημοσιογράφος)
Το τελευταίο διάστημα παρακολουθούμε σαστισμένοι δικαστήρια ανά την Ευρώπη, να εξαπολύουν ανελέητο κυνηγητό κατά συγκεκριμένων πολιτικών. Αυτοί οι πολιτικοί έχουν δύο κοινά χαρακτηριστικά: αντιτίθενται στην φαύλη πολιτική που εκπορεύεται από τις Βρυξέλλες και ακολουθούν πατριωτική πολιτική. Τελευταία και πιο προβεβλημένη η πολιτική δίωξη της Μαρίν Λεπέν. Λιγότερο γνωστές οι άλλες δύο περιπτώσεις πολιτικής δίωξης, των Βαλκάνιων πολιτικών Καλιν Γκεοργκιέσκου και Μίλοραντ Ντόντικ.
Θα σταθώ στη λιγότερο γνωστή, στην Ελλάδα, υπόθεση του Προέδρου της Ρεπούμπλικα Σέρπσκα (οντότητα της Βοσνίας και Ερζεγοβίνης) Μίλοραντ Ντόντικ.
Για τι ακριβώς κατηγορείται ο Ντόντικ;
Ο Μίλοραντ Ντόντικ αντιμετωπίζει αυτή τη στιγμή ποινική διαδικασία ενώπιον του Δικαστηρίου της Βοσνίας-Ερζεγοβίνης, αλλά δεν έχει ακόμη καταδικαστεί τελεσίδικα. Το κατηγορητήριο εναντίον του υποβλήθηκε τον Αύγουστο του 2023 και αφορά την παραβίαση των αποφάσεων του Ύπατου Εκπροσώπου στη Βοσνία και Ερζεγοβίνη Κρίστιαν Σμιντ, τον οποίο ο Ντόντικ δεν αναγνωρίζει ως νόμιμο.
Η ουσία της κατηγορίας είναι η εξής: Ο Ντόντικ υπέγραψε νόμους με τους οποίους δεν αναγνωρίζονται οι αποφάσεις του Συνταγματικού Δικαστηρίου της Βοσνίας και με τους οποίους οι αποφάσεις του Ύπατου Εκπροσώπου θεωρούνται άκυρες στη Σερβική Δημοκρατία.
Άλλαξε ο Σμιντ τον Ποινικό Κώδικα;
Ναι. Τον Ιούλιο του 2023, ο Κρίστιαν Σμιντ επέβαλε μονομερώς τροποποιήσεις στον Ποινικό Κώδικα της Βοσνίας, εισάγοντας το νέο ποινικό αδίκημα της «μη εφαρμογής των αποφάσεων του Ύπατου Εκπροσώπου».
Έτσι έγινε δυνατή η ποινική δίωξη αξιωματούχων που αγνοούν τις αποφάσεις του. Οι τροποποιήσεις αυτές ήταν άμεση απάντηση στις πράξεις των αρχών της Σερβικής Δημοκρατίας, οι οποίες αγνοούσαν ή ακύρωναν τις παρεμβάσεις του Σμιντ.
Είναι οι εξουσίες της Βόννης μέρος της Συμφωνίας του Ντέιτον;
Όχι. Οι εξουσίες της Βόννης δεν περιλαμβάνονται στο αρχικό κείμενο της Συμφωνίας του Ντέιτον – και αυτό είναι ένα βασικό σημείο σύγκρουσης.
Η Συμφωνία του Ντέιτον, συγκεκριμένα το Παράρτημα 10, προβλέπει την ύπαρξη Ύπατου Εκπροσώπου που θα επιβλέπει την εφαρμογή του πολιτικού μέρους της ειρηνευτικής συμφωνίας, αλλά δεν του δίνει ρητά την εξουσία να θεσπίζει νόμους ή να απομακρύνει εκλεγμένους αξιωματούχους.
Οι λεγόμενες εξουσίες της Βόννης προέκυψαν από τη Σύνοδο του Συμβουλίου Εφαρμογής της Ειρήνης (PIC) στη Βόννη το 1997. Τότε, τα κράτη-μέλη του PIC παρείχαν πολιτική στήριξη ώστε ο Ύπατος Εκπρόσωπος να μπορεί να:
- Επιβάλλει νόμους,
- Απομακρύνει αξιωματούχους που «παρεμποδίζουν την ειρηνευτική διαδικασία».
Πρόκειται, λοιπόν, για πολιτική απόφαση, όχι για νομικά δεσμευτικό κείμενο. Δεν έχει το κύρος διεθνούς συνθήκης.
Οι υποστηρικτές αυτών των εξουσιών λένε ότι ήταν απαραίτητες λόγω της δυσλειτουργίας των θεσμών και ότι έχουν εδραιωθεί στην πράξη μέσα από την εμπειρία των τελευταίων 25 ετών.
Οι αντίπαλοι – κυρίως από τη Σερβική Δημοκρατία – τονίζουν ότι έτσι παραβιάζεται η κυριαρχία της Βοσνίας-Ερζεγοβίνης και ότι πρόκειται για νομικά αμφισβητήσιμο και διεθνώς μη νομιμοποιημένο μηχανισμό.
Από τα παραπάνω γίνεται εύκολα αντιληπτό ότι η δίωξη είναι νομικά παράλογη αλλά υπερεθνικά, ιδεολογικά, πολιτικά επιβεβλημένη. Είναι ένα ακόμα βήμα προς την αποσερβοποίηση της Βοσνίας και Ερζεγοβίνης. Είναι μία προσπάθεια πολιτικού θανάτου μίας ισχυρής πατριωτικής προσωπικότητας.
Ευχόμαστε να μην επικρατήσουν και εδώ οι δυνάμεις του παλαιού συστήματος!
