Γράφει η Ηρώ Παλαιολόγου
(Συγγραφέας)
Ποιος δεν θυμάται τα κάδρα με τις προσωπογραφίες όλων των ηρώων του 1821, που κοσμούσαν τους τοίχους στις τάξεις του Δημοτικού σχολείου; Και ποιος δεν θυμάται, με τι καμάρι παίζαμε τα θεατρικά και λέγαμε ποιήματα την 25η Μαρτίου; Θυμάμαι, με τι καμάρι, έπαιζα κι εγώ την Τζαβέλαινα και, σαν Δόξα, στεφάνωσα τα νεκρά παλικάρια των Ψαρών, ενώ ακουγόταν: «Στων Ψαρών την ολόμαυρη ράχη…» του Δ. Σολωμού! Πρόσφατα (ομολογουμένως άργησα), αναρωτήθηκα, ποιος ζωγράφος ήταν ο πρώτος, που φιλοτέχνησε αυτούς τους ήρωες και πόσο κοντά είναι στην πραγματικότητα, αυτά τα πρόσωπα της Παλιγγενεσίας, που εμείς γνωρίζουμε.
Σίγουρα κάποιος τους ζωγράφισε, αφού εκείνα τα χρόνια δεν υπήρχαν φωτογραφικές μηχανές. Εκτιμώ, πως αξίζει να μάθουμε γι’ αυτόν αφού σε αυτόν χρωστάμε το ότι γνωρίζουμε τα αληθινά πρόσωπα των αγωνιστών μας! Όμως, πού, και πώς έγινε αυτό; Έψαξα. Αγαπημένο μου θέμα, άλλωστε το ’21! Τρεις είναι οι καλλιτέχνες, που θα αναφέρω.
1ος) Ένας Βαυαρός φιλέλληνας, πολέμησε μαζί με τους Έλληνες, σε πολλές μάχες. Θαύμαζε πολύ τους Έλληνες, όπως θαύμαζε και το πάθος τους για την ελευθερία! Ήταν ο Καρλ Κρατσάιζεν. Πώς, λοιπόν, έγιναν αυτά τα σχέδια; Για μένα, εδώ είναι το συγκλονιστικό! Έγιναν στην ανάπαυλα των μαχών!!! Το γράφω, τώρα, και συγκινούμαι. Περνάει ταινία μπρος από τα μάτια μου, να στέκει ο-η κάθε αγωνιστής-στριά μας, ακίνητος-η, για να τους σχεδιάσει ο Κρατσάιζεν και γύρω τους να τρέχουν πέρα δώθε οι άλλοι αγωνιστές, τα παλικάρια με τις φουστανέλες μες στο χώμα, ή μες στο αίμα, ή τα παλικάρια πάνω στα καράβια του Κανάρη ή της Μπουμπουλίνας… Μπορείτε να το φανταστείτε; Σας παρακαλώ! Διαθέσετε ένα λεπτό από το χρόνο σας και φανταστείτε αυτήν την εικόνα! Θα αισθανθείτε πως είστε εκεί, δίπλα τους. Κι αν συγχρόνως, βλέπετε και μια φωτογραφία τους στον υπολογιστή σας, εστιάζοντας στα χαρακτηριστικά του προσώπου και στο βλέμμα, ίσως, δείτε την αγωνία, το πάθος και την αποφασιστικότητα στα μάτια τους. Ίσως, ακούσετε τον χτύπο της καρδιάς τους. Ίσως, τους ακούσετε όσο ποζάρουν, να δίνουν και καμιά διαταγή, για την επόμενη ώρα της μάχης. Ίσως, νιώσετε τα ίδια συναισθήματα με μένα.
Στην ανάπαυλα των μαχών, λοιπόν, ο Καρλ Κρατσάιζεν, ο αυτοδίδακτος ζωγράφος, ζητούσε από τους αρχηγούς την άδεια, ώστε να τους ζωγραφίσει. Στο τέλος, και στο κάτω μέρος, κάθε προσωπογραφίας έβαζε τον εκάστοτε αρχηγό να υπογράψει. Κι εκείνοι υπέγραφαν. Κολοκοτρώνης! Κουντουριώτης! Καραϊσκάκης! Νικηταράς! Μακρυγιάννης! Μιαούλης! Κανάρης! Σισίνης! Ζαΐμης! Μαυρομιχάλης και πολλοί άλλοι! Μια άλλη σειρά έργων του με πολεμικές συνθέσεις και με τη ζωή των ανθρώπων, περιλαμβάνει: το Παλαμήδι, την Αίγινα, πλοία που πήραν μέρος στον Αγώνα κ.α. Μετά την απελευθέρωση της Ελλάδας, πάρα πολλοί καλλιτέχνες εμπνεύστηκαν από τα έργα του Κρατσάιζεν! Ο ίδιος, μέχρι το τέλος της ζωής του, μιλούσε με θέρμη για την Ελλάδα και τους Έλληνες!
2ος) Ένας, ξένος ζωγράφος, που φιλοτέχνησε έργα με πολεμικά γεγονότα και ήρωες της Ελληνικής Επανάστασης, ήταν ο Γερμανός Πίτερ Φον Ες. Έχοντας την οικονομική στήριξη του Λουδοβίκου Α΄ ήρθε στην Ελλάδα συνοδεύοντας τον Όθωνα και με σκοπό την ισχυροποίηση των συγγενικών δεσμών της Βαυαρίας με το νεόδμητο, Ελληνικό κράτος. Έτσι, για να τιμήσει τον Αγώνα των Ελλήνων, δημιούργησε μεγάλο αριθμό έργων με τις πιο γνωστές μορφές του Αγώνα: Αλέξανδρο και Δημήτριο Υψηλάντη! Παλαιών Πατρών Γερμανό! Αθανάσιο Διάκο! Πατριάρχη Γρηγόριο Ε΄! Πέτρο Μαυρομιχάλη! Μπουμπουλίνα! Οδυσσέα Ανδρούτσο! Μάρκο Μπότσαρη και όλους τους άλλους! Επιστρέφοντας στο Μόναχο διακόσμησε, με τοιχογραφίες, τη βασιλική στοά του Λουδοβίκου με θέματα της Ελληνικής Επανάστασης. Όταν ξαναήρθε στη Αθήνα διακόσμησε, με αντίγραφα, την κεντρική αίθουσα των ανακτόρων του Όθωνα (σημερινή Βουλή). Τα έργα καταστράφηκαν στην πυρκαγιά της 24ης Δεκεμβρίου 1909. Σήμερα υπάρχουν λίγα αντίγραφα στην Εθνική Τράπεζα και στο Βαυαρικό πολεμικό μουσείο.
3ος) Στρατηγός Μακρυγιάννης. Άριστος πολεμιστής! Ήταν αγράμματος, όπως και οι περισσότεροι Έλληνες της εποχής εκείνης. Έμαθε γράμματα στα γεράματα, ώστε να μπορέσει να γράψει τα απομνημονεύματά του. Σκέφτηκε, ότι αφού οι Έλληνες δεν μπορούν να διαβάσουν, ν’ αφήσει πίσω του ένα έργο με εικόνες, που να θυμίζουν τα έργα και τις ημέρες της Ελληνικής Επανάστασης. Βρήκε έναν ευρωπαίο ζωγράφο, αλλά διαπίστωσε πως δεν του έκανε. Αργότερα βρήκε ένα λαϊκό ζωγράφο-αγιογράφο από τη Σπάρτη, τον Παναγιώτη Ζωγράφο. Αφού συμφώνησαν στην τιμή τού κάθε έργου, ο Στρατηγός πήρε τον Π. Ζωγράφο, μαζί με τους δύο γιους του ως βοηθούς, στο σπίτι του για τρία χρόνια! Ο Μακρυγιάννης ήθελε, οι πίνακες να δείχνουν μάχες και τοποθεσίες! Όλα τα έργα δημιουργήθηκαν υπό τις διηγήσεις και τις οδηγίες του! Κάτω από κάθε έργο, ο ίδιος ο Μακρυγιάννης, περιέγραφε το γεγονός! Στα τρία χρόνια, 25 έργα ήταν έτοιμα! Σήμερα διασώζονται οκτώ. Στεγάζονται στο Εθνικό Ιστορικό Μουσείο. Ο Στρατηγός έδωσε ένα αντίτυπο στον Όθωνα και από ένα στους πρεσβευτές: Γαλλίας, Αγγλίας και Ρωσίας.
(Θεέ μου, με πόση ευκολία κλείνουμε μέσα σε λίγες γραμμές μια ολόκληρη εποχή… …)
Πηγές: ethnos.gr, protothema.gr, mixanitouxronou.gr
