Επιμέλεια:
Θοδωρής Λάμπρος
(Ιστορικός και Οργανωτικός Υπεύθυνος της Ομάδας Πρωτοβουλίας
για την Ανάδειξη και Προβολή του 1821 στην Ηλεία)
H Ελληνική μας ιστορία κρύβει πλούτο γεγονότων και άγνωστων πτυχών που δεν γνωρίζουμε. Παρόλα αυτά η ιστορική έρευνα προχωρά και φέρνει στο φως με την βοήθεια των ιστορικών, των ερευνητών και όσων ασχολούνται με το αντικείμενο άγνωστες πτυχές και γεγονότα.
Μια από τις πιο συναρπαστικές περιόδους είναι αυτή της Ελληνικής Επανάστασης όπου η ιστορική έρευνα φέρνει στο φως άγνωστες πτυχές και γεγονότα του Ελληνικού αγώνα της ανεξαρτησίας ρίχνοντας ακόμα περισσότερο φως στο κορυφαίο γεγονός της Ελληνικής ιστορίας. Το πεντάτοξο πέτρινο γεφύρι ονομάστηκε και «γεφύρι του πεντοχίλιαρου», επειδή εικονιζόταν στην πίσω όψη του πιο διάσημου χαρτονομίσματος στα χρόνια της δραχμής. Στην μπροστινή όψη εικονιζόταν ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης.
Ο αρχιστράτηγος της Επανάστασης συνδέεται με την συγκεκριμένη περιοχή καθώς -σύμφωνα με χειρόγραφά του- εκεί στις 26 Μαρτίου του 1821, αγωνιστές σκότωσαν έναν αγγελιαφόρο που θα ειδοποιούσε τους Τούρκους του διπλανού χωριού να το εγκαταλείψουν, επειδή είχαν σκοπό να το καταλάβουν. Έτσι οι Έλληνες πήραν πρώτοι το μήνυμα και πρόλαβαν την επίθεση.
Είναι το γεφύρι της ιστορικής Καρύταινας, που συνέδεε το κάστρο της, με τη γειτονική Μεσσηνία.
(Άποψη του γεφυριού το 1935. Στο βάθος το κάστρο της Καρύταινας).
Οι Φράγκοι, οι Βυζαντινοί
και ο θρύλος της αρχόντισας!
Το γεφύρι είναι ένα από τα παλιότερα της Πελοποννήσου. Χτίστηκε από Φράγκους τον 13ο αιώνα. Ο θρύλος το συνδέει με ανθρωποθυσία, όπως και το ιστορικό γεφύρι της Άρτας και άλλα πέτρινα γεφύρια. Σύμφωνα λοιπόν με την παράδοση, ο άρχοντας του κάστρου της Καρύταινας, Γοδεφρείδος Ντε Μπριγιέρ «έχτισε» τη γυναίκα του στα θεμέλια, για να στεριώσει το γεφύρι. Αμέσως μετά τη θυσία, έκλεψε τη γυναίκα του πρωτοπαλίκαρού του, Δομέστιχου Καταβά, και εγκατέλειψε μαζί της την Καρύταινα… Τη θέση του Φράγκου ηγεμόνα πήρε ο ίδιος ο Καταβάς και έγινε άρχοντας του κάστρου….
Το γεφύρι ανακατασκευάστηκε το 1441, από έναν γόνο σπουδαίας Βυζαντινής οικογένειας, τον Ραούλ Μανουήλ Μελική. Κάποια στιγμή ο άρχοντας βρέθηκε στον Αλφειό ποταμό, που περνάει από κάτω και θέλησε να πάει από τη μια όχθη στην άλλη, μέσω του γεφυριού. Το γεφύρι όμως ήταν σχεδόν κατεστραμμένο και ο Μελικής έπεσε στα ορμητικά νερά και παραλίγο να πνιγεί. Επειδή σώθηκε την τελευταία στιγμή, σαν από θαύμα, αποφάσισε να ασχοληθεί με την ανακατασκευή του. Οι Βυζαντινοί συνήθιζαν να χτίζουν μικρά εκκλησάκια στις βάσεις των γεφυρών, για να τα «φυλάει»….
Σε μια από τις βάσεις του γεφυριού της Καρύταινας, βρίσκεται το εκκλησάκι της Γέννησης της Θεοτόκου, μέσα στο οποίο υπήρχε επιγραφή με το όνομα του Μελική και την ημερομηνία ανακατασκευής της γέφυρας, η οποία καταστράφηκε με το πέρασμα του χρόνου. Από γκραβούρες του 1830, φαίνεται πως τότε το γεφύρι είχε μια μεγάλη καμπύλη σαν σαμάρι, ενώ αργότερα εικονίζεται ίσιο, γεγονός που αποδεικνύει ότι έγιναν κι άλλες αλλαγές κατά τον 19ο αιώνα.
Η παράδοση λέει ότι στο γεφύρι υπήρχε μια μικρή σχισμή μέσω της οποίας οι διαβάτες άφηναν τον οβολό τους για το εκκλησάκι. Τα νομίσματα κατέληγαν από τη γέφυρα, κατευθείαν πίσω από την εικόνα της Παναγίας, που βρισκόταν μέσα στον ναό….
Το γεφύρι μετά από όλες τις παρεμβάσεις, είχε πέντε άνισα μεταξύ τους τόξα, έφτανε τα 12 μέτρα ύψος και 50 μέτρα μήκος. Το μεγαλύτερο τόξο του είχε άνοιγμα σχεδόν 9 μέτρα. Σήμερα σώζονται τρία από τα πέντε τόξα. Το μεσαίο ανατινάχθηκε κατά τον Εμφύλιο.
Το κομμάτι του παλιού γεφυριού που λείπει, έχει συμπληρωθεί από ξύλινο τμήμα, ενώ η διάβαση γίνεται από νέα σύγχρονη γέφυρα. (φωτό)
(To γνωστό σε όλους μας πεντοχίλιαρο στο οποίο απεικονίζεται το ιστορικό γεφύρι της Καρύταινας)
ΠΗΓΗ: “Μηχανή του Χρόνου”
