Γράφει η Σοφία Αγραπίδη
(Στρκός ε.α – Συγγραφέας)
O πολιτισμός είναι μια λέξη που ακούμε, που χρησιμοποιούμε συχνά. Σύμφωνα με το λεξικό σημαίνει τον βαθμό ανάπτυξης των υλικών και πνευματικών συνθηκών της κοινωνικής ζωής του ανθρώπου. Κατ’ άλλες πηγές εδράζεται στην τέχνη, στις επιστήμες , στη φιλοσοφία και συνδέεται με αρετές όπως η διακριτικότητα, η ειλικρίνεια, η ευγένεια. Στη Γαλλία του 18ου αιώνα ως πολιτισμός νοούνταν οι καλοί τρόποι, η αγωγή, η διάκριση πολιτισμένων και αγρίων.
Μελετώντας τις περισσότερες πηγές συμπεραίνεται ότι ο πολιτισμός γεννιέται από τις αρετές και γεννάει τις αρετές, στη συνέχεια καλλιεργείται μέσα από τη συμπεριφορά, τις πράξεις, τα έργα μας και εξελίσσεται κατά τη διάρκεια της παρουσίας μας εδώ. Μέσα στα πλαίσιά του βρίσκονται όλα τα υλικά και πνευματικά έργα των κοινωνιών. Για να συνεχιστεί ο πολιτισμός απαιτείται αγάπη και σεβασμός προς αυτόν, που είναι αποτελέσματα της παιδείας. Κάθε είδους συνείδησης (όχι φανατισμός και ακραίες αντιλήψεις), που αναπτύσσεται με σκοπό το καλό της κοινωνίας δηλώνει τον πολιτισμό μας όπως η ανθρωπιστική συνείδηση, η οικολογική συνείδηση, η αντιπολεμική συνείδηση, η θρησκευτική συνείδηση με πρώτιστη έννοια την αγάπη, η συνείδηση για την προστασία της ιστορίας μας, των μνημείων, όλων όσων μας μεταλαμπάδευσαν οι πρόγονοί μας.
Ο πολιτισμός έχει τις χρονικές περιόδους της κρίσης με αντίκτυπο σε όλους σχεδόν τους τομείς της κοινωνίας. Ως κρίση νοείται η κάθε φάση που κάτι δεν λειτουργεί ομαλά.
Με την κρίση του πολιτισμού έχουν ασχοληθεί πολλοί φιλόσοφοι, ιστορικοί, λόγιοι κατά καιρούς.
Το 1978 ένας σημαντικός Έλληνας παιδαγωγός, φιλόσοφος, θεολόγος και δοκιμιογράφος του 20ου αιώνα ο Ευάγγελος Παπανούτσος , στο βιβλίο του
«Η κρίση του πολιτισμού μας» αναφέρει τα πιο έκδηλα συμπτώματα αυτής:
-Koινωνικός αναβρασμός, ρήγματα βαθιά στις σχέσεις των πληθυσμιακών ομάδων, πολιτική αρρυθμία.
-Αεροπειρατείες και ληστείες των πόλεων, απαγωγές, ομηρίες, δολοφονίες.
-Προγραμματισμένα εγκλήματα από κάποιες ομάδες…., υπονόμευση του «κράτους»
-Πνιγμός και δυσφορία, άγχος της ζωής-που οδηγεί στην απόγνωση.
-Κόρος, αίσθημα «κενού» , ναρκωτικά.
-Πολλαπλασιασμός των ψυχικών νοσημάτων, ο ψυχίατρος: οικογενειακός γιατρός.
-Η «αμφισβήτηση» επιδημικό φαινόμενο στις ηλικίες των νέων, παραίτηση από υποχρεώσεις και ευθύνες, τυχοδιωκτικές περιπλανήσεις, αναχωρητισμός..
Προσπαθώντας να ολοκληρώσω το κείμενο καθόσον το θέμα είναι ανεξάντλητο, επισημαίνω την ομοιότητα των ως άνω χαρακτηριστικών με την εποχή μας. Ακόμη την ομοιότητα στο θέμα της ανθρώπινης δυστυχίας των υπανάπτυκτων χωρών, τη σωματεμπορία, την εκμετάλλευση των παιδιών, την απουσία σεβασμού προς τις αρχαιότητες που μένουν ολοζώντανες στο πέρασμα των αιώνων, θα δούμε πως τελικά η κρίση είναι αιώνια στους βασικούς τομείς και θα έπρεπε να μας ανησυχεί.
Ένα άλλο σημείο που εστιάζω κατόπιν παρατήρησης γενικά στην κοινωνία είναι ότι παρερμηνεύοντας την έννοια του πολιτισμού, πολλοί από εμάς περιορίζονται σ’ ότι φαίνεται, όπως στην παρουσίαση της συμμετοχής (επίδειξη για ένα μεγάλο μέρος) σε διάφορες δραστηριότητες τομέων που ταξιδεύουν τον πολιτισμό δίχως όμως να συμπορεύονται με όμορφα, ευγενή χαρακτηριστικά της συμπεριφοράς τους. Επίσης συχνό φαινόμενο των εποχών μας είναι η ιδιοτέλεια κάτι αντίθετο με όσα συνθέτουν τον πολιτισμό. Μετά απ’ αυτό ερχόμαστε στα λόγια μεγάλων προσωπικοτήτων κι ανθρώπων που θυσιάστηκαν για τον πολιτισμό, πως οι λίγοι συνεχίζουν ανιδιοτελώς να μάχονται γι’ αυτόν, να τον εκπροσωπούν επάξια.
Απ’ την καθημερινότητα.
Δεν είμαστε πολιτισμένοι όταν:
δεν σεβόμαστε τα άτομα με αναπηρία κλείνοντας με το ακριβό αυτοκίνητο, τις διαβάσεις που τους βοηθούν να προχωρήσουν
δίπλα μας αντιλαμβανόμαστε πως κάποιος συνάνθρωπος, παιδί, γυναίκα ή υπερήλικας κακοποιείται κι εμείς συνεχίζουμε την όμορφη ζωή μας, βάζοντας στη διαπασών τη μουσική για να μην ακούμε
πετάμε κάτω τα απορρίμματα αλλά να κρατάμε επώνυμη τσάντα ή φοράμε ακριβό κοστούμι
έχουμε επιθετική κι αλαζονική συμπεριφορά προς τον άστεγο γιατί η παρουσία του μας χαλάει το οπτικό μας πεδίο
ειρωνευόμαστε τον συνάνθρωπο που δεν κάνει τις ίδιες επιλογές με εμάς στον σεξουαλικό, διατροφικό, ενδυματολογικό, ποδοσφαιρικό ή όποιον άλλο τομέα
χρησιμοποιώντας κάθε αθέμιτο μέσο, υπόγειους τρόπους, παρατυπίες έως παρανομίες, συντηρούμε φορείς προκειμένου να έχουμε κάποιον τίτλο, ενώ ταυτόχρονα δηλητηριάζουμε με χολή τους γύρω μας, σπέρνοντας διχόνοια στο πλήθος, με μοναδικό σκοπό να φέρουμε κάποιον τίτλο
το υψηλό μας οικονομικό επίπεδο προέρχεται από κάθε μορφής εκμετάλλευση προς το ανθρώπινο είδος και τη φύση.
Ακόμη, δεν κυλάει ο πολιτισμός στις φλέβες μας όταν φωτογραφιζόμαστε στους αρχαιολογικούς χώρους, στους χώρους τέχνης αλλά δεν γνωρίζουμε τίποτα γι’ αυτούς, δεν σεβόμαστε τους κανόνες από τους οποίους διέπονται ώστε να διατηρούνται στο πέρασμα των χρόνων.
Τέλος
Ο πολιτισμός θριαμβεύει στο «είναι» κι όχι στο «φαίνεσθαι»!
Αγκαλιάζεται από την κάθε μορφής ατομική, αγαθή σκέψη και πράξη για να μεγαλουργήσει στη συλλογικότητα και στο «εμείς».
Η Ελλάδα αποτελεί το λίκνο του πολιτισμού αναφέρουμε συχνά, δίχως πολλοί από εμάς να κατανοούμε το γιατί, το οποίο ριζώνει πολύ βαθιά και άκμασε σε όλους τους τομείς όπως στην γλώσσα, στις αξίες, στις τέχνες, στους αιώνιους θησαυρούς, στους αρχαίους Έλληνες φιλοσόφους των οποίων το ανεκτίμητο έργο αποτελεί βάση όλων των θεμελιωδών αξιών του κόσμου.
Με την ευχή να τους ακολουθήσουμε, με την ευχή στους απογόνους μας να μεταλαμπαδεύουμε τα φώτα του πολιτισμού.
