Γράφει ο Επίσκοπος Ωλένης
ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ
Σήμερα B΄ Κυριακή τῶν Νηστειῶν, ἀγαπητοί μου ἀναγνῶστες, ἡ Ἁγία μας Ἐκκλησία ἑορτάζει τήν μνήμη τοῦ μεγάλου πατρός καί θεολόγου τοῦ 14ου αἰῶνος, τοῦ Ἁγίου Γρηγορίου τοῦ Παλαμᾶ, Ἀρχιεπισκόπου Θεσσαλονίκης.
Τήν προηγούμενη Κυριακή τῆς Ὀρθοδοξίας οἱ Πατέρες τῆς Ἁγίας μας Ἐκκλησίας ἐκήρυξαν ὅτι ὁ Υἱός τοῦ Θεοῦ ἀληθινά ἔγινε ἄνθρωπος, γιά νά θεωθεῖ ὁ ἄνθρωπος.Ἡ σημερινή Κυρι-ακή μέ τήν προβολή τοῦ Ἁγίου Γρηγορίου τοῦ Παλαμᾶ, ὡς θεολόγου καί μαχητοῦ τῆς Ὀρθοδοξίας, ἐπιθυμεῖ ἀκριβῶς νά δείξει ὅτι εἶναι δυνατόν ὁ Λόγος νά γίνει σάρξ, ἵνα ἡ σάρξ γένηται Λόγος, ὅτι ὁ Θεός ἔγινε ἄνθρωπος, γιά νά γίνει ὁ ἄνθρωπος Θεός.
Οἱ δύο μεγάλες Οἰκουμενικές Σύνοδοι, πού ἔγιναν στήν Κωνσταντινούπολη τό 1341 καί τό 1351, κατοχύρωσαν αὐτήν τήν μεγάλη ἀλήθεια. Ὅμως θείῳ Πνεύματι ἔγιναν αὐτές οἱ δύο Σύνοδοι, γιά νά ἐμφανισθῆ ὁ Ἅγιος Γρηγόριος ὁ Παλαμᾶς στό προσκήνιο τῆς Ὀρθοδοξίας, ὁ ὁποῖος προκάλεσε τίς Συνόδους, καί οἱ ὁποῖες ὑπεστήριξαν τίς διδασκαλίες τοῦ ἁγίου Γρηγορίου τοῦ Παλαμᾶ, ἀντίθετα πρός τίς διδασκαλίες τοῦ ἐκ Καλαβρίας τῆς Κάτω Ἰταλίας προερχομένου Βαρλαάμ, πού ἀμφισβητοῦσε τήν δυνατότητα θέωσης τοῦ ἀνθρώπου.
Τό κύριο πρόβλημα πού ἀπησχόλησε τότε τήν Ἁγία μας Ἐκκλησία, ἦταν τό ἑξῆς: Ποῖος εἶναι ὁ βασικός χαρακτήρας τῆς Χριστιανικῆς ὑπάρξεως. Ὅλοι οἱ ἀρχαῖοι Πατέρες ἤδη εἶχαν δώσει τή γραμμή πλεύσεως, τό πῶς δηλαδή δύναται νά φθάσει ὁ ἄνθρωπος στήν ὁλοκλήρωσή του. Ἀλλ’ ἐπειδή προεκλήθη θέμα κατά τόν 14ο αἰώνα, ἐξ ἀφορμής τοῦ ἐκ Κα-λαβρίας τῆς Δύσεως Βαρλαάμ, πού ἐξεπροσώπευε τή Δύση καί ἐπίστευε ὅτι ὁ ἄνθρωπος δέν μπορεῖ νά φθάσει σέ μεγάλα πνευματικά ἐπίπεδα, τό πρόβλημα αὐτό ἀντιμετώπισε ὁ Ἅγιος Γρηγόριος ὁ Παλαμᾶς καί τό ἐπεκύρωσαν οἱ δύο τοπικές μεγά-λες Σύνοδοι εἰς τήν Κωνσταντινούπολιν τό 1341 καί τό 1351.
Αἱ Σύνοδοι αὐτές ἀπεφάσισαν ὅτι οἱ δυνατότητες τοῦ ἀν-θρώπου μέ τήν χάρι καί τήν βοήθεια τοῦ Θεοῦ εἶναι μεγάλες, ὥστε νά θεωθεῖ καί νά ἐπιτευχθῆ ἡ προσωπική κοινωνία τοῦ ἀνθρώπου μέ τόν Θεό καί νά θεωθῆ κατά χάριν ὁ ἄνθρωπος. Ἐτέθη ὅμως τό ἑξῆς ἐρώτημα: Εἶναι δυνατόν ὁ ἄνθρωπος νά θεωθεῖ; Ἐφόσον ὁ Θεός εἶναι ἀκατάληπτος καί «φῶς οἰκῶν ἀπρόσιτον»(Α’ Τιμ.στ΄16), πῶς εἶναι δυνατόν ὁ ἄνθρωπος νά φθάσει μέσα στήν περιοχή τοῦ Θεοῦ καί νά θεωθεῖ;
Ὁ Ἅγιος Γρηγόριος ὁ Παλαμᾶς ἐστηρίχθη σε δύο στερεά θεμέλια: Στή βιβλική Ἱστορία καί στούς Πατέρες τῆς Ἐκ-κλησίας ὡς ἑρμηνεῖς τῆς βιβλικῆς Ἱστορίας. Μένει στά γεγονότα τῆς βιβλικῆς Ἱστορίας. Μένει στήν Ἐνανθρώπηση, στή Μεταμόρφωσή Του, στήν Σταύρωση τοῦ Χριστοῦ, στήν Ἀνάστασή Του, στήν Ἀνάληψή Του. Παίρνει τό γεγονός τῆς Μεταμορφώσεως καί θεολογεῖ μέ μία θεολογία πατε-ρική.Ὅπως δηλαδή οἱ Πατέρες κατενόησαν καί προσωπικά ἔζησαν τή βιβλική Ἱστορία. Αὐτά εἶναι τά δύο θεμέλια τῆς Ὀρθοδοξίας.Ὅποιος μιλάει ἐπάνω σ’ αὐτά τά δύο θεμέλια καί στηρίζεται σ’αὐτά, ποτέ δέν πέφτει ἔξω.
Ἡ Δύση διά τοῦ Βαλραάμ, ὅπως εἴπαμε καί ἀνωτέρω, ἐκ-προσωπεῖ τήν λογική κατανόηση, τήν φιλοσοφική τοποθέτη-ση. Καί εἰδικότερα: Πῶς μπορεῖ ὁ ἄνθρωπος νά φθάσει μέσα στό μυστήριο τοῦ Θεοῦ, τοῦ ἀκατάληπτου, ἀκατανόητου καί ἀπρόσιτου καί νά θεωθεῖ; Ἡ Δύση δέν μπόρεσε νά κατανοήσει πώς ὁ ἄνθρωπος δύναται νά φθάσει στό μυστήριο τοῦ Θεοῦ καί νά ἑνωθεῖ μαζί Του.
Ὁ Ἅγιος Γρηγόριος ὁ Παλαμᾶς ἐκήρυξε, ὅτι ὑπάρχει μία διάκρισις τῆς οὐσίας τοῦ Θεοῦ καί τῶν ἐνεργειῶν Του. Ὁ Θεός ὡς οὐσία πράγματι εἶναι ἀκατανόητος, ἀπερίγραπτος καί ἀπρόσιτος. Ποτέ ἡ οὐσία τοῦ Θεοῦ δέν ἔρχεται σέ ἐπαφή μέ τή Δημιουργία.Ὁ Θεός μόνον τόν Υἱό γεννᾶ ὡς οὐσία.Τόν κόσμον
τόν δημιουργεῖ μέ τίς ἐνέργειές Του. Αὐτή ἦτο ἡ μεγάλη προ-σφορά τοῦ Ἁγίου Γρηγορίου τοῦ Παλαμᾶ στήν Ὀρθοδοξία.
Αὐτήν τήν ἀλήθεια καλούμεθα νά βιώσουμε ὡς ὀρθόδοξοι Χριστιανοί.Τότε θά ἐπιτευχθεῖ ἡ κοινωνία μας μέ τόν Θεόν καί ἡ θέωσίς μας, πού εἶναι ὁ σκοπός τῆς ὑπάρξεώς μας. ΑΜΗΝ.
