Με το πολυβραβευμένο ντοκιμαντέρ ”Μέγαρα” των Σάκη Μανιάτη και Γιώργου Τσεμπερόπουλου, συνεχίζονται αυτήν την εβδομάδα οι προβολές των δέκα εμβληματικών ταινιών από τον 20ο αιώνα του ελληνικού κινηματογράφου, που επέλεξε το Φεστιβάλ Ολυμπίας από το πρόγραμμα «Χώρα, σε βλέπω» της Ελληνικής Ακαδημίας Κινηματογράφου και παρουσιάζει με ΕΛΕΥΘΕΡΗ ΕΙΣΟΔΟ για το κοινό της Ηλείας.
Στην προβολή, που θα γίνει στον Ορφέα την Τετάρτη 30 Μαρτίου και ώρα 21:00, θα παραβρεθούν και οι δυο σκηνοθέτες της ταινίας (ο Γ. Τσεμπερόπουλος και με την ιδιότητά του ως πρόεδρος της Ελληνικής Ακαδημίας Κινηματογράφου), τους οποίους θα παρουσιάσει στο κοινό, ο καλλιτεχνικός διευθυντής του Φεστιβάλ Ολυμπίας, Δημήτρης Σπύρου. Στη συζήτηση που θα ακολουθήσει με αφορμή την μνημειώδη, όπως έχει χαρακτηριστεί, ταινία των Μανιάτη και Τσεμπερόπουλου, θα γίνει αναφορά στις πολιτικές που οδηγούν στην οικολογική καταστροφή και στη βιομηχανική συγκέντρωση, αλλά και στη δύναμη του κινηματογράφου να παρεμβαίνει στους κοινωνικούς αγώνες.
Οι σκηνοθέτες
Ο Γιώργος Τσεμπερόπουλος γεννήθηκε στην Αθήνα, σπούδασε οικονομικά στην Ελλάδα και κινηματογράφο στο American Film Institute στο Λος Άντζελες, όπου έζησε επτά χρόνια σκηνοθετώντας ντοκιμαντέρ, μικρομεσαίου μήκους ταινίες αλλά και θέατρο («Ήταν Όλοι τους Παιδιά μου» του Άρθουρ Μίλλερ με βραβεία σκηνοθεσίας, παραγωγής, α’ ρόλων). Πρώτη του ταινία, το περίφημο ντοκιμαντέρ «Μέγαρα», πρώτη του φιξιόν ο «Ξαφνικός Έρωτας», και μετά, το «Άντε Γειά» και αργότερα η «Πίσω Πόρτα», όλες με βραβεία και εισιτήρια. Τελευταία του ταινία «Ο Εχθρός Μου» τιμήθηκε με βραβεία μοντάζ, α’ ρόλου, σεναρίου, σκηνοθεσίας και καλύτερης ταινίας, εντός και εκτός συνόρων. Από το 2019 είναι πρόεδρος της Ελληνικής Ακαδημίας Κινηματογράφου.
Ο Σάκης Μανιάτης γεννήθηκε στη Μεσσήνη και έκανε σπουδές κινηματογράφου και θεάτρου. Εργάστηκε ως διευθυντής φωτογραφίας και –συχνά– μοντέρ σε ταινίες των Βούλγαρη, Γκυκοφρύδη, Κακογιάννη, Κοκκινόπουλου, Κούνδουρου, Σταμπουλόπουλου, Τάσιου, Τορνέ, Φέρρη, Ντάνιελ Μπερτολίνο, Μαρτίν ντε Μπαρσί, Κολέτ Τζιντού, Κλάους Σάλγκε κ.ά. καθώς και όλων των ταινιών του Μίμη Κουγιουμτζή για το Θέατρο Τέχνης και τον Κ. Κουν. Σε φωτισμούς στο θέατρο έχει συνεργαστεί με τους: Αντωνίου, Γαβριηλίδη, Κακογιάννη, Κοκκίνου, Κοτσίκο, Κούνδουρο, Ληναίο, Μόρτζο, Σκούρτη, Χαραλάμπους κ.ά. Έχει βραβευτεί ως σκηνοθέτης, διευθυντής φωτογραφίας, μοντέρ και παραγωγός για τις ταινίες “Μέγαρα”, “Μάνη”, “Πριν από την παράσταση” και “Νίκος Καζαντζάκης”.
Η ταινία
Τα “Μέγαρα” περιγράφουν τον ξεσηκωμό των κατοίκων των Μεγάρων ενάντια στην απόφαση της Χούντας να απαλλοτριώσει μια μεγάλη αγροτική περιοχή για την εγκατάσταση διυλιστηρίου πετρελαίου και την αίσια(;) έκβαση του αγώνα τους. Γυρίστηκε το 1973 σε μια εποχή που Οικολογία και Περιβάλλον ήταν όροι άγνωστοι στην Ελλάδα. Η ταινία δίνει διαρκώς το λόγο στους αγρότες και τους επιτρέπει να μαρτυρούν, να συγκινούνται και να θυμώνουν. Το ξερίζωμα του αρχαιότερου ελαιώνα των Μεγάρων είναι μία από τις σοβαρότερες οικολογικές καταστροφές στη χώρα, και οι δύο δημιουργοί την κατέγραψαν με δυναμική κινηματογραφική γλώσσα, σε ένα από τα σημαντικότερα ντοκιμαντέρ του σύγχρονου κινηματογράφου.
Βραβεία και διακρίσεις: Τα “Μέγαρα” απέσπασαν το Βραβείο FIPRESCI στο Berlin Film Forum (1974) και το Βραβείο Καλύτερης Ταινίας στο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης (1974), ενώ είχαν επίσημη συμμετοχή στα Φεστιβάλ Βενετίας (1975) και Ρότερνταμ (1975).
Κριτικές: Ενδεικτικές της υποδοχής που έτυχε η ταινία στο ελληνικό και διεθνές κοινό, τόσο κατά την εποχή που δημιουργήθηκε όσο και πολλά χρόνια αργότερα στις επανειλημμένες επαναπροβολές της, είναι οι κριτικές που δημοσιεύτηκαν σε ελληνικές και ξένες εφημερίδες και περιοδικά:
- «Αυτή είναι η Ταινία της Εβδομάδας. Πολύ πιο παθιασμένη από το “Ζ”». (M. Ventura, Los Angeles Weekly)
- «Ένα καυστικό ντοκιμαντέρ cinema-verite που ισχύει παγκόσμια και που συγκρίνεται με το οσκαρικό “The War at Home” καθώς περιγράφει σκληρά εργαζόμενους συντηρητικούς ανθρώπους που δοκιμάζονται και στρέφονται προς την πολιτική ριζοσπαστικοποίηση. (Kevin Thomas, Los Angeles Times)
- «Η ταινία εκτείνεται πέρα από τα ελληνικά σύνορα. Δείχνει τους μηχανισμούς της περιβαλλοντικής καταστροφής, της βιομηχανικής συγκέντρωσης και του κοινωνικό – οικονομικού μετασχηματισμού, όπως γίνονται αισθητά στην καθημερινή ζωή, στις αναπτυσσόμενες χώρες. Εξίσου σημαντική με το “Z”». (Paul L.Walser, Tages Anzeiger)
- «Η γλώσσα των αποβληθέντων αυτών ανθρώπων είναι η πιο εύγλωττη που έχω ποτέ ακούσει εκτός ταινιών φιξιόν. Υπάρχει μία χάρις στα λόγια τους, ακόμα και στους υπότιτλους. Τα πρόσωπά τους δείχνουν τις συνέπειες της ανατροπής του κόσμου όπου ζουν, ενώ τα μυαλά τους μοιάζουν εξίσου ξεριζωμένα με τις ελιές που μαραίνονται στην πεδιάδα». (Ginger Varney, Los Angeles Weekly)
- «Ένα πραγματικό μάθημα διαλεκτικής ιστορίας, ένα κεφάλαιο ιδεολογίας χωρίς ψευδό-συνείδηση. Σχεδόν ένα νέο “είδος” φιλμ, αφηγηματικό-ντοκιμαντέρ. Στο εφιαλτικό κοιμητήρι των αιωνόβιων λιόδεντρων, δεν είναι οι σκηνοθέτες που μιλούν δια μέσου των χωρικών, αλλά οι ίδιοι οι δουλευταράδες της γης». (Gianni Toti, Σύγχρονος Ελληνικός Κινηματογράφος)
- «Το πρώτο σημαντικό ελληνικό ντοκιμαντέρ μεγάλου μήκους, ένα οξύτατο φιλμ-έκρηξη. Ο φακός αποκαλύπτει την εσωτερική ομορφιά των χωρικών και δίνει στον σπαραγμό τους διαστάσεις απροσμέτρητες. Από τα άτομα περνούμε ανεπαίσθητα στην ομάδα και από την ομάδα στο ευρύτερο κοινωνικό πλαίσιο, με τελικό επίτευγμα την ιστορική στιγμή που μόλις γεννήθηκε». (Γιάννης Μπακογιαννόπουλος, Καθημερινή)
- «Ένα αποφασιστικό στάδιο τού πολιτικού cinema-direct στην Ελλάδα, χρησιμοποιεί πολύ αποτελεσματικά την “κάμερα-μάτι” στην προσπάθεια να συλλάβει μια πραγματικότητα που διαρκώς αλλάζει. Δεν αρκείται απλά να παρατηρεί το ορατό και το εμφανές, αλλά θέλει να αποκαλύπτει το κρυμμένο κάτω από την επιφάνεια. Ένα μαχητικά αναλυτικό φιλμ, τέλεια οργανωμένο από το μοντάζ του». (Μισέλ Δημόπουλος, Σύγχρονος Κινηματογράφος)
- «Ανατομία ενός εγκλήματος: Η καλύτερη κινηματογραφική δημιουργία της χρονιάς. Κάνουμε έκκληση σ’ όλους να τη δουν. Η αλήθεια της, χωρίς ίχνος δημαγωγίας, μας αφορά άμεσα». (Κώστας Σταματίου, Τα Νέα)
- «Ταινία – σοκ, πρωτοφανής στα χρονικά του ελληνικού κινηματογράφου». (Μαρία Παπαδοπούλου, Ταχυδρόμος)
- «Οι χωριάτες μιλούν με άνεση, ειλικρίνεια, θάρρος και πάθος. Καμιά “στημένη” ταινία δεν είναι δυνατόν να έχει την αποτελεσματικότητα και την ευθυβολία της συγκλονιστικής αυτής μαρτυρίας». (Β. Αποστόλου, Ριζοσπάστης)
- «Η προφητική ταινία “Μέγαρα”, τότε που ο κινηματογράφος ήταν ένα “όπλο” αντίστασης στη Xούντα». (Γιάννης Φραγκούλης, Ριζοσπάστης)
- «Μνημειώδες ντοκιμαντέρ, έχει γράψει το δικό του ξεχωριστό κεφάλαιο στην ιστορία του εγχώριου πολιτικού κινηματογράφου επειδή ρίχνει φως στο σκοτάδι των μηχανισμών που οδηγούν στην οικολογική καταστροφή και στη βιομηχανική συγκέντρωση, σκιαγραφώντας ταυτοχρόνως τη ζωή των αγροτών που προκειμένου να ενωθούν με την εξεγερμένη νεολαία του Πολυτεχνείου τον Νοέμβριο του 1973 αποκόπτονται από τη γη και τον μόχθο τους». (Γιάννης Ζουμπουλάκης, Το Βήμα)
- «ΜΕΓΑΡΑ: Μέγα Έργο!» (Χρ. Χριστοδούλου, Μακεδονία)
- «Αυτό που μπορεί να προσφέρει μόνο μία ταινία fiction, μας το προσφέρει εδώ η ίδια η ζωή που αποτυπώνεται στη ζελατίνα με ωμή ειλικρίνεια». (Φρίξος Ηλιάδης, Ελεύθερος Κόσμος)
- «Δείτε οπωσδήποτε το συγκλονιστικό αυτό ντοκουμέντο που θα περάσει σίγουρα στην ιστορία του ελληνικού κινηματογράφου». (Νατάσα Μπακογιαννοπούλου, Αθηναϊκή)
- «Οι δύο σκηνοθέτες χρησιμοποίησαν δυναμική κινηματογραφική γλώσσα για να καταγράψουν πώς οι απλοί πολίτες αντιλαμβάνονται τις αλλαγές, τις πολιτικές εξεγέρσεις, τις κοινωνικές τραγωδίες και τελικά τον εαυτό τους. Η αντίσταση των κατοίκων των Μεγάρων και η νικηφόρα έκβαση του αγώνα τους ήταν η πρώτη μαζική εκδήλωση κατά της δικτατορίας και τα “Μέγαρα” έμειναν στην ελληνική κινηματογραφική ιστορία ως ένα από τα σημαντικότερα σύγχρονα ντοκιμαντέρ». (Flix Team)
Όλες οι ταινίες του αφιερώματος
Όπως έχει ήδη ανακοινωθεί, ο κύκλος των δέκα συνολικά ταινιών θα ολοκληρωθεί τον Μάιο και οργανώνεται στο πλαίσιο των εκδηλώσεων για τα 25 χρόνια από την ίδρυση του Διεθνούς Φεστιβάλ Κινηματογράφου Ολυμπίας για Παιδιά και Νέους. Όλες οι ταινίες προβάλλονται με αποκατεστημένες ψηφιακές κόπιες υψηλής ποιότητας, που έγιναν από το πρόγραμμα «Χώρα, σε βλέπω» με την επιμέλεια της Ελληνικής Ακαδημίας Κινηματογράφου, στο πλαίσιο της επετείου των 200 ετών από́ την Ελληνική́ Επανάσταση υπό́ την αιγίδα της Επιτροπής Ελλάδα 2021, με τη χορηγία του Εθνικού́ Κέντρου Οπτικοακουστικών Μέσων (κύριος χορηγός), του Ελληνικού́ Κέντρου Κινηματογράφου, του Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου και του Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης και με την υποστήριξη της Ταινιοθήκης της Ελλάδος και της Finos Film.
Το πρόγραμμα άνοιξε την Τρίτη (29Μαρτίου) στην Αμαλιάδα με το πολυβραβευμένο φιλμ του Κώστα Γαβρά “Ζ” και συνεχίζεται ως εξής:
- Τετάρτη 30 Μαρτίου, Πύργος (Ορφέας, 21:00) “ΜΕΓΑΡΑ” των Σάκη Μανιάτη και Γιώργου Τσεμπερόπουλου
- Τρίτη 5 Απριλίου, Αμαλιάδα (cine Cinema, 21:30): ΜΑΝΤΑΛΕΝΑ του Ντίνου Δημόπουλου
- Τετάρτη 6 Απριλίου, Πύργος (Ορφέας, 21:00): ΕΥΔΟΚΙΑ του Αλέξη Δαμιανού
- Τετάρτη 13 Απριλίου, Πύργος (Ορφέας, 20:30): Ο ΘΙΑΣΟΣ του Θόδωρου Αγγελόπουλου
- Τρίτη 19 Απριλίου, Αμαλιάδα (cine Cinema, 21:30): ΠΡΟΣΩΠΑ ΛΗΣΜΟΝΗΜΕΝΑ του Γιώργου Τζαβέλλα
- Τρίτη 3 Μαΐου, Αμαλιάδα (cine Cinema, 21:30): ΤΟ ΜΠΛΟΚΟ του Άδωνι Κύρου
- Τετάρτη 4 Μαΐου, Πύργος (Ορφέας, 21:00): ΤΟ ΠΡΟΞΕΝΙΟ ΤΗΣ ΑΝΝΑΣ του Παντελή Βούλγαρη
- Τρίτη 10 Μαΐου, Αμαλιάδα (cine Cinema, 21:30): ΤΟ ΑΛΛΟ ΓΡΑΜΜΑ του Λάμπρου Λιαρόπουλου
- Τετάρτη 11 Μαΐου, Πύργος (Ορφέας, 20:30): ΙΩΑΝΝΗΣ Ο ΒΙΑΙΟΣ της Τώνιας Μαρκετάκη.
