Γράφει η Κωνσταντίνα Κανδρή
(Λογοθεραπεύτρια, πτυχιούχος του ΑΤΕΙ Πατρών και κάνει μεταπτυχιακές σπουδές στην Ειδική Αγωγή και Εκπαίδευση του Πανεπιστημίου Λευκωσίας σε συνεργασία με το Πανεπιστήμιο Πατρών)
Στην προσχολική ηλικία το παιχνίδι για τα παιδιά θεωρείται ένα μέσο γλωσσικής, γνωστικής, κινητικής και κοινωνικο – συναισθηματικής ανάπτυξης. Κατά τη διάρκεια του παιχνιδιού το παιδί χρησιμοποιεί τον λόγο και την ομιλία για διάφορους λόγους, όπως για να ζητήσει κάτι που θέλει, να παίξει ρόλους, να μιμηθεί, να προβληματιστεί, να βρει τη λύση κ.α. Πολλές φορές οι γονείς αναρωτιούνται για το ποιο παιχνίδι θεωρείται πιο κατάλληλο προκειμένου να ενισχύσουν την γλωσσική ανάπτυξη το παιδιού.
Ανάμεσα σε άλλα, συστήνονται παιχνίδια όπως «τα κουζινικά» δίνοντας την ευκαιρία στο παιδί να εμπλουτίσει το λεξιλόγιο του με καθημερινά αντικείμενα και τρόφιμα, να κατηγοριοποιήσει τα τρόφιμα σε φρούτα και λαχανικά, να εξασκήσει τη μνήμη του και να θυμηθεί τα υλικά που θα χρειαστεί για να φτιάξει ένα κέικ ή να παίξει παιχνίδια ρόλων όπου μπορεί να παριστάνει τον μάγειρα, τον σερβιτόρο ή και τον πελάτη εξασκώντας παράλληλα τον λόγο σε επίπεδο χρήσης/πραγματολογίας και κοινωνικών δεξιοτήτων.
Ένα άλλο παιχνίδι που συστήνεται είναι τα αυτοκινητάκια, προσφέροντας την ευκαιρία για έναρξη ομιλίας και παραγωγή συλλαβών όπως «μπαμ», «βουμ», την κατάκτηση χωροχρονικών εννοιών (γρήγορα – αργά, μπροστά πίσω), χρωμάτων και αριθμών, ενισχύοντας παράλληλα την έναρξη του συμβολικού παιχνιδιού, τη δυνατότητα δηλαδή του παιδιού να προσποιείται και να φαντάζεται. Αναλόγως και τα παιχνίδια ρόλων όπως τα εργαλεία του γιατρού, του μάστορα, της μαμάς με το μωρό κ.α. πέραν την κατάκτησης λεξιλογίου βοηθούν επίσης στην ανάπτυξη της φαντασίας όπως επίσης στον χειρισμό καταστάσεων, στην επίλυση προβλημάτων, στην χρήση διαλόγου και στην κατάλληλη χρήση της γλώσσας.
Τα παραμύθια ακόμα συμβάλουν ιδιαίτερα στην γλωσσική ανάπτυξη καθώς δίνουν την ευκαιρία στο παιδί να ακούει σωστές συντακτικά προτάσεις οι οποίες θα λειτουργήσουν ως πρότυπο για αυτά. Ακόμα, οι εικόνες μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την ανάπτυξη του περιγραφικού λόγου ζητώντας από το παιδί να μας πει τι βλέπει. Ενισχύεται επίσης η ανάπτυξη της ενεργητικής ακρόασης, της ικανότητας δηλαδή να αντιληφθεί το περιεχόμενο μίας ιστορίας και η ανάπτυξη του αφηγηματικού λόγου, ικανότητες πολύ σημαντικές για την σχολική ετοιμότητα και την προετοιμασία του παιδιού για την είσοδο του στο δημοτικό. Σε αυτές τις περιπτώσεις μπορούμε να κάνουμε ερωτήσεις στο παιδί για το τί κατάλαβε και να ζητήσουμε από το παιδί να μας πει την ιστορία με δικά του λόγια. Το παιδί μπορεί ακόμα μάθει και να αναγνωρίσει συναισθήματα αναπτύσσοντας την ενσυναίσθηση και μπαίνοντας στη θέση του άλλου.
Οι μπάλες σε διάφορα χρώματα και υφές επίσης μπορούν να δώσουν τη δυνατότητα για την κατάκτηση επιθετικών προσδιορισμών (μαλακό, σκληρό, πλαστική, απαλή κ.α. ), την εναλλαγή σειράς (π.χ., θα ρίξω πρώτα εγώ και μετά εσύ), την κατάκτηση χωροχρονικών εννοιών (πάνω, ψηλά, χαμηλά, μακριά, γρήγορα κ.α.) και την κατανόηση εντολών (πέτα, πιάσε κ.α.). Τέλος, το κουκλόσπιτο, είτε είναι μεγάλο και ξύλινο, είτε είναι αυτοσχέδιο από χάρτινα κουτιά, μπορεί να βοηθήσει στην ανάπτυξη του διαλόγου, στην φαντασία, στην διατήρηση θέματος, στη διαχείριση καταστάσεων και τη λογική σκέψη, στον εμπλουτισμό λεξιλογίου σε έπιπλα, δωμάτια και καθημερινά αντικείμενα κ.α.
Το σημαντικότερο είναι πως κάθε παιχνίδι έχει τη δυνατότητα να ενισχύσει την γενικότερη ανάπτυξη του παιδιού. Ωστόσο, ο ρόλος των γονιών και η ενεργή συμμετοχή τους είναι αυτό που έχει περισσότερη σημασία. Τέλος, θα πρέπει να έχουμε υπόψη μας ότι για να μπορέσουμε να ενισχύσουμε τον λόγο και την ομιλία μέσα από το παιχνίδι, θα πρέπει να δημιουργηθούν οι κατάλληλες συνθήκες αποφεύγοντας το άγχος, και την επιβολή και παράλληλα να προωθηθούν συνδυαστικά η διασκέδαση, η μάθηση και η κατάκτηση δεξιοτήτων.
