Συνέντευξη στον Θεόδωρο Λάμπρο
(Αρχισυντάκτη στο skalistiri.news
Είναι ένας νέος Ηλείος και ταλαντούχος καλλιτέχνης που ασχολείται με την λαϊκή μας ιστορία – το Θέατρο Σκιών – τον αγαπημένο μας καραγκιόζη που μεγάλωσε και έθρεψε με το γέλιο του γενιές Ελλήνων. Πρόκειται για τον Στέφανο Παπαγεωργίου από τον Άγιο Ιωάννη Κατακόλου που κατάφερε να αναπτύξει την χαμένη για ένα μεγάλο χρονικό διάστημα τέχνη του Καραγκιόζη και να την αναδείξει μέσα από τις παραστάσεις του τόσο σε τοπικό όσο και σε πανελλαδικό επίπεδο.
Το skalistiri.news είχε την ευκαιρία να συνομιλήσει με τον Στέφανο Παπαγεωργίου και να μάθει από αυτόν για το πως ξεκίνησε η ενασχόλησή του με το Θέατρο Σκιών, την τέχνη του καραγκιόζη, τους αγαπημένους του καραγκιοζοπαίχτες αλλά και τα όνειρά του για το μέλλον αναφορικά με την μεγάλη του αγάπη – τον καραγκιόζη.
(Ο Στέφανος Παπαγεωργίου επί το έργω, πίσω από τον μπερντέ στο μόνιμο καλοκαιρινό στέκι τα τελευταία δύο χρόνια στο beach bar Banana στο Κατάκολο)
Τι ερεθίσματα πήρες στο να ξεκινήσει αυτή
η δημιουργική ενασχόλησή σου με τον Καραγκιόζη;
Απ. «Τα πρώτα ερεθίσματα τα πήρα από ένα οικογενειακό μας φίλο τον κ. Ανδρέα Κουμπαρούλη που είχε την συνήθεια να έρχεται σπίτι, να παίζει μαζί μας καραγκιόζη, μας έφερνε φιγούρες και βιντεοκασσέτες από τον μεγάλο καλλιτέχνη του Θεάτρου Σκιών – τον Ευγένιο Σπαθάρη και μας έβαζε στην διαδικασία να φτιάχνουμε διαλόγους με τις φιγούρες που μας έφερνε. Με αυτόν τον τρόπο μας έκανε τους πρώτους μικρούς καραγκιοζοπαίχτες.
Μεγαλώνοντας γνώρισα τον Βασίλη τον Σαργέντη και την ομάδα του που στις πρώτες παραστάσεις είχε την διάθεση να σε βάλει πίσω από τον μπερντέ και να σου δείξει τι έχει μέσα. Δηλαδή δεν είχε κόμπλεξ το να σου δείξει τι είχε στο εσωτερικό ο μπερντές του Θεάτρου Σκιών. Σε επαφή με την ομάδα του και με παιδιά όπως ο Γιώργος Γκιντζίρης, ο Σπήλιος Σπηλιόπουλος, κ.α. μπόρεσα και ξεκίνησα να κατασκευάζω τις πρώτες μου φιγούρες. Αυτοί οι άνθρωποι ήταν οι πρώτοι που με καθοδήγησαν στην κατασκευή φιγούρας.
Έτσι ξεκίνησα αρχικά να φτιάχνω φιγούρες για να περνάει η ώρα μου. Μετά όμως άρχισα να αγαπάω ολοένα και περισσότερο τον Καραγκιόζη και ειδικά στα φοιτητικά μου χρόνια στην Πάτρα – ήρθε και έδεσε η αγάπη μου για τον καραγκιόζη αφού γνώρισα τον Πατρινό καραγκιοζοπαίχτη Χρήστο Καλπουζάνη.
(Ο κ. Ανδρέας Κουμπαρούλης ήταν ο άνθρωπος που ενέπνευσε αρχικά τον Στέφανο Παπαγεωργίου να ασχοληθεί με το Θέατρο Σκιών. Στην φωτογραφία από εκδήλωση που πραγματοποίησε ο Σύλλογος Οικιστών Σπιάντζας).
«Ο Χρήστος Καλπουζάνης ήταν ο άνθρωπος
που μου έμαθε την τέχνη του καραγκιόζη»
Ο Χρήστος Καλπουζάνης με την σειρά του και την αγάπη του προς το πρόσωπό του με έβαλε πίσω από τον μπερντέ βοηθό και μπόρεσα από κει να πάρω την πιο επαγγελματική παράσταση. Μου έδωσε με αυτό τον τρόπο το έναυσμα ώστε να αρχίσω να παίζω και εγώ.
Η Πάτρα δε θεωρείται γενέτειρα του Καραγκιόζη. Πάρα πολλοί αξιόλογοι Πατρινοί Καραγκιοζοπαίχτες μεγαλούργησαν με το Θέατρο Σκιών και πρόσφεραν πάρα πολλά στην τέχνη αυτή.
Με τον Χρήστο Καλπουζάνη ήμουν ένας από τους βοηθούς του – και είχα την χαρά και την τύχη να βλέπω, να παρακολουθώ τις παραστάσεις, την σειρά των φιγούρων, τα έργα, να του κλέβω ατάκες και έτσι σιγά σιγά στην πόλη μου δημιούργησα τον δικό μου μπερντέ.
(Ο Στέφανος Παπαγεωργίου με τον Χρήστο Καλπουζάνη και μέλη της Ορχήστρας “Ορτσα” στο διαδικτυακό φεστιβάλ Save Music).
Η ενασχόλησή σου με τον Χρήστο Καλπουζάνη σε έκανε να ασχοληθείς πιο ενεργά με τον Καραγκιόζη ή ήθελες από μικρός να ασχοληθείς με το Θεάτρο Σκιών;
Απ. «Όσο έφτιαχνα φιγούρες και όσο ξεκίναγα, δεν είχα σκεφτεί ότι θα παίξω και θα ασχοληθώ με τον καραγκιόζη. Το έκανα δηλαδή εντελώς ερασιτεχνικά για να περάσουμε όμορφα με τα αδέλφια μου, τους φίλους μου, καθαρά δηλαδή σαν χόμπι.
Στην πορεία όμως είδα ότι όλο αυτό με εκφράζει περισσότερο. Την ώρα δηλαδή που είμαι πίσω από τον μπερντέ όλο αυτό με ταξιδεύει, είμαι αλλού, δεν είμαι στη γη να το πω λαϊκά. Ότι δηλαδή και να μου έχει συμβεί, στην παράσταση το ξεχνώ. Είτε τσακωθώ με κάποιον, είτε περάσω μια μεγάλη στεναχώρια, είτε μια μεγάλη αγωνία, με το που θα παίξει η πρώτη μουσική, αυτό το αρνητικό συναίσθημα έχει φύγει.
Με τον Χρήστο Καλπουζάνη λοιπόν ήταν το έναυσμα να ξεκινήσω να παίζω σε άλλο επίπεδο σε σχέση με τα προηγούμενα χρόνια».
«Ο Χρήστος Καλπουζάνης έχει φτάσει
τον Καραγκιόζη σε άλλο επίπεδο»
Η συνεργασία σας με τον κ. Καλπουζάνη συνεχίζεται;
Απ. «Η συνεργασία μου με τον Χρήστο Καλπουζάνη συνεχίζεται. Ο πρώτος χρόνος ήταν αυτός που στην ουσία ήταν δίπλα μου, που μου μάθαινε πράγματα. Το τελευταίο δε διάστημα συνεχίζουμε να έχουμε συνεργασία. Ο ίδιος είναι ένας από τους νέους καραγκιοζοπαίχτες της Πάτρας που με την σειρά του έχει φτάσει τον Καραγκιόζη σε άλλο επίπεδο.
Συμμετέχει σε διάφορα project, εκδηλώσεις και άλλες δραστηριότητες που έχουν να κάνουν με τον καραγκιόζη.
«Ο Καραγκιόζης είχε χαθεί για ένα μεγάλο χρονικό διάστημα. Παρόλα αυτά βλέπουμε σήμερα ότι υπάρχουν νέοι καλλιτέχνες όπως εσύ που έχουν αρχίσει να αναδεικνύουν το Θεάτρο Σκιών.
Απ. «Όταν έφυγαν από την ζωή οι μεγάλοι καραγκιοζοπαίχτες όπως ο Ορέστης, ο Γιάνναρος κ.α. υπήρξε μια μεγάλη κοιλιά του Θεάτρου Σκιών.
Παρόλα αυτά σήμερα εν έτει 2020 είμαστε τυχεροί γιατί υπήρξαν άνθρωποι που μας βοήθησαν στο να αναπτύξουμε την τέχνη του Θεάτρου Σκιών. Γιατί μέχρι να σταματήσουν να παίζουν οι μεγάλοι καραγκιοζοπαίχτες δεν έδιναν εύκολα την τέχνη στους νεότερους που ήθελαν να εξασκήσουν την τέχνη. Ήταν κατά κάποιο τρόπο άβατο».
Τα μελλοντικά σου σχέδια για τον Καραγκιόζη ποια είναι;
Απ. «Ήδη έχουμε ξεκινήσει τις δράσεις μας από το 2018 στην Ηλεία δημιουργώντας τον Σύλλογο Φίλων των Τεχνών. Κάναμε την πρώτη μας έκθεση η οποία ήταν αφιερωμένη στον Βασίλη Σαργέντη με φιγούρες Πυργιωτών καραγκιοζοπαιχτών ή δημιουργών όπως φιγούρες του Γιώργου Γκιντζίρη, του αείμνηστου Βασίλη Σαργέντη και δικές μου. Ήταν ένα αφιέρωμα στον καραγκιόζη και στην ιστορία του Θεάτρου Σκιών. Ξεκινώντας από την Ασία, έχοντας και τον Οθωμανό καραγκιόζη και ερχόμενοι στον Έλληνα καραγκιόζη – τον δικό μας και την ιστορία του.
Ο Σύλλογος Φίλων των Τεχνών υπάρχει. Είχαμε την διάθεση να κάνουμε και πέρυσι μια ακόμα έκθεση. Μας πρόλαβε δυστυχώς ο Κορωνοϊός. Ελπίζω φέτος να κάνουμε την δεύτερη έκθεση.
Τότε κάναμε την έκθεσή μας και η βραδιά έκλεισε με μια παράσταση με τον ταλαντούχο καραγκιοζοπαίχτη Άθω Δανέλλη.
Αυτό που θέλω εγώ αλλά και τα υπόλοιπα μέλη του Συλλόγου είναι να δείξουμε γενικότερα τις τέχνες στο κομμάτι του καραγκιόζη. Για να μάθει ο κόσμος και την ιστορία του Θεάτρου Σκιών αλλά και του τι είναι ο καραγκιόζης.
«Το όνειρό μας είναι ο κόσμος να γνωρίσει και άλλα είδη έργων του Καραγκιόζη όπως τα ηρωϊκά και τα δραματικά έργα, περιπέτειες και άλλες κωμωδίες που δεν είναι γνωστές|
Ο Καραγκιόζης δεν είναι ένα απλό θεατράκι που πάνε τα παιδιά, πίνουμε καφέ, γελάμε. Έχει πιο βαθιά νοήματα, έχει να διδάξει, έχει πολύ ιστορία μέσα του.
Το όνειρό μας είναι ο κόσμος να γνωρίσει και άλλα είδη έργων του Καραγκιόζη όπως τα ηρωϊκά και τα δραματικά έργα, περιπέτειες και άλλες κωμωδίες που δεν είναι γνωστές. Έργα για μεγάλους αποκλειστικά, απαγορευμένες για παιδιά και γενικότερα να γίνει γνωστή η ιστορία του Θεάτρου Σκιών και η δυναμική του.
Ο Σύλλογος μας αριθμεί περί τα 30 – 40 μέλη. Έχουμε επικεντρωθεί γενικότερα στις τέχνες όπως το Θέατρο Σκιών, η Παραδοσιακή Μουσική, όπου και εκεί έχουμε κάνει κάποιες δράσεις όπως σεμινάρια στο κανονάκι και κάποιες συναυλίες.
Σε προσωπικό επίπεδο θέλω να δημιουργήσω νέα έργα. Ήδη με ένα φίλο είμαστε στην διαδικασία δημιουργίας ενός ηρωϊκού έργου που αναφέρεται στην Επανάσταση της Ζάχολης με τον Παναγιωτάκη Γεραρή σαν κύριο ήρωα.
Επίσης έχω ξεκινήσει να δημιουργώ και έργα μυθολογίας, αναφερόμενος στο δάσος της Φολόης και προσπαθώ γενικότερα να αναδείξω την τοπική ιστορία και ότι άλλο μπορώ είτε μέσα από συνεργασίες, είτε μέσα από προσωπική δουλειά.
«Τα μικρά παιδιά μαγεύονται από τον Καραγκιόζη»
Υπάρχει ανταπόκριση των νέων κυρίων ηλικιών αλλά και του κόσμου γενικότερα για τον καραγκιόζη στις μέρες μας;
Απ. «Είναι πολύ θετικά τα μηνύματα που παίρνουμε σήμερα από τον καραγκιόζη. Τα μικρά παιδιά μαγεύονται, και πολλοί είναι αυτοί που μας λένε πως μαγεύονται τόσο πολύ τα παιδιά από τον καραγκιόζη την στιγμή που δέχονται τόσα ερεθίσματα στη σημερινή κοινωνία που ζούμε. Παρόλα αυτά επειδή ο καραγκιόζης είναι κάτι εντελώς το διαφορετικό από τα ερεθίσματα που δέχονται σήμερα ή και επειδή είναι κάτι πιο απλό, τα μαγεύει και τα γοητεύει.
Πολλές φορές δε όταν έρχονται πίσω από τον μπερντέ για να πάρουν μια φιγούρα και να παίξουν, είναι λες και τους έχεις κάνει το καλύτερο δώρο του κόσμου. Και αυτό το βλέπουμε σε τοπικό επίπεδο.
Ο Πύργος έχει αγκαλιάσει τον καραγκιόζη, οι συνεργασίες που έχουμε είναι πολλές, είτε με τον Δήμο Πύργου είτε με άλλους τοπικούς πολιτιστικούς συλλόγους. Υπάρχει αγάπη και θετικά μηνύματα για τον καραγκιόζη.
(Από παραστάσεις του Στέφανου Παπαγεωργίου σε Δημοτικά Σχολεία της περιοχής του Πύργου).
«Επίσης έχω όνειρο ζωής να δημιουργήσω ένα θεατράκι για τον καραγκιόζη στο τόπο μου που λείπει πολλά χρόνια από την περιοχή μας»
Βέβαια το να βιοπορίζεσαι από τον καραγκιόζη δεν είναι και το πιο εύκολο πράγμα έτσι δεν είναι;
Απ. «Σίγουρα δεν είναι ότι πιο εύκολο. Σίγουρα θα υπάρχουν στιγμές που θα λες τώρα τι κάνουμε. Υπάρχει όμως τρόπος να επιβιώσεις. Και ίσως για αυτό γεννήθηκαν οι καραγκιοζοπαίχτες και νέες δημιουργίες πάνω στο θέατρο σκιών γιατί η πείνα γεννάει πράγματα.
Το καλοκαίρι βέβαια έχουμε περισσότερες παραστάσεις, τον χειμώνα λιγότερες. Παρόλα αυτά έχω κάνει παραστάσεις σε πάρα πολλά μέρη όπως Αχαϊα, Κορινθία μετά από προσκλήσεις τοπικών συλλόγων, είτε από γνωριμίες, είτε σε συνεργασία με τον Χρήστο Καλπουζάνη που με έχει βοηθήσει όπως είπα πάρα πολύ στο να μάθω και να αναπτύξω το καραγκιόζη».
Υπάρχει Συνδικαλιστικό όργανο για το Θέατρο Σκιών;
Απ. «Υπάρχει και είναι προαιρετικό αν θέλεις να είσαι μέλος. Σαν Συνδικαλιστικό όργανο έχει τα υπέρ, έχει και τα κατά. Ανά περιόδους βλέπουμε ότι αγωνίζεται και πετυχαίνει πράγματα, άλλες φορές πάλι δεν γίνονται δράσεις. Το τελευταίο διάστημα έχει ένα καλό ενεργητικό και δίνει ελπίδες αφού ασχολούνται και παλιοί καραγκιοζοπαίχτες που δίνουν τα φώτα τους στους νεότερους, ειδικά στην Αθήνα.
«Από τους αγαπημένους είναι ο Άθως Δανέλλης. Είναι ηλικιακά νέος αλλά μπορεί να μπει στην κατηγορία τω παλαιών καραγκιοζοπαιχτών γιατί έχει και την εμπειρία αλλά και τα βιώματα των παλαιότερων και δίνει πράγματα»
«Ποιους καραγκιοζοπαίχτες θα ξεχώριζες;»
Απ. «Από τους αγαπημένους είναι ο Άθως Δανέλλης. Είναι ηλικιακά νέος αλλά μπορεί να μπει στην κατηγορία τω παλαιών καραγκιοζοπαιχτών γιατί έχει την εμπειρία αλλά και τα βιώματα των παλαιότερων και δίνει πράγματα. Είναι δοτικός, δεν φοβάται να σου δείξει και να σου πει πράγματα. Είναι ένας καραγκιοζοπαίχτης που χρησιμοποιεί πολύ τον λόγο. Άλλος καραγκιοζοπαίχτης που έχει να μου πει πράγματα είναι ο Χρήστος ο Καλπουζάνης, ο δάσκαλός μου. Γενικότερα απ’ όλους τους καραγκιοζοπαίχτες μπορείς να πάρεις θετικά πράγματα.
Επίσης ένας ανθρωπος που έπαιξε ρόλο στην Καραγκιοζική μου ζωή είναι ο Γιώργος Ηπειρώτης ο οποίος με βοήθησε να εξελίξω την κατασκευή φιγούρας».
(Ένας από τους αγαπημένους καλλιτέχνες του θεάτρου Σκιών κατά τον Στέφανο Παπαγεωργίου είναι ο Άθως Δανέλλης με τον οποίο ο Ηλείος καλλιτέχνης έχει αγαστή συνεργασία τα τελευταία χρόνια).
(Από την εκδήλωση για τα 70 χρόνια για τα Δωδεκάνησα στον Άγιο Ιωάννη Πύργου όπου συμμετείχε η Χορωδία Δερβενίου και ο Ηλείος καλλιτέχνης του Θεάτρου Σκιών Στέφανος Παπαγεωργίου).
«Αυτή την στιγμή βρίσκεται στα σκαριά ένα νέο ηρωϊκό έργο
για τον αγνό αγωνιστή Παναγιωτάκη Γεραρή»
«Με αφορμή τα 200 χρόνια από την Ελληνική Επανάσταση που συμπληρώνονται το 2021 και δεδομένου ότι ο καραγκιόζης σχετίζεται άμεσα με τα ηρωϊκά έργα του 1821, θα ήθελα να μου πεις λίγα πράγματα για αυτό το κομμάτι».
Απ. «Τα ηρωϊκά έργα έχουν να διδάξουν είτε πρόκειται για πραγματικούς ήρωες όπως ο Κατσαντώνης, ο Αθανάσιος Διάκος, κ.α.. Τα ηρωϊκά έργα έχουν αγαπηθεί και είναι και πολύ δύσκολο να παιχτούν. Πλέον στις μέρες μας πολύ λίγοι καραγκιοζοπαίχτες παίζουν ηρωϊκά έργα σε καλό επίπεδο.
Μαζί με τον γαμπρό μου Νίκο Μπούζα που είναι από την Κορινθία βρισκόμαστε στην διαδικασία της δημιουργίας ενός ηρωϊκού έργου που αφορά την Επανάσταση της Ζάχολης.
Συγκεκριμένα θα ασχοληθούμε με ένα τοπικό τους ήρωα – τον Παναγιώτη Γεραρή – Καπετάν Παναγιωτάκης Γεραρής που ήταν από τη Ζάχολη.
Μέσα από αυτή την συνεργασία, ευελπιστούμε να πραγματοποιήσουμε μια ωραία παράσταση που θα την παρουσιάσουμε και στην Κορινθία αλλά και στην Ηλεία.
Τ ο έργο επικεντρώνεται στον ήρωα. Ξεκινά από ένα γεγονός της Ζάχολης – το χτίσιμο του Αγίου Γεωργίου Ζάχολης που χτίστηκε μόλις σε 39 μέρες. Στη συνέχεια περνάμε στην Επανάσταση του 1821, αναφερόμαστε σε κάποιες μάχες της περιοχής και καταλήγουμε στη ζωή του Καπετάν Παναγιωτάκη Γεραρή. Αυτή είναι η κεντρική μας ιδέα η οποία βρίσκεται στα σκαριά.».
«Τα ηρωϊκά έργα έχουν να διδάξουν είτε πρόκειται για πραγματικούς ήρωες όπως ο Κατσαντώνης, ο Αθανάσιος Διάκος, κ.α.. Τα ηρωϊκά έργα έχουν αγαπηθεί και είναι και πολύ δύσκολο να παιχτούν. Πλέον στις μέρες μας πολύ λίγοι καραγκιοζοπαίχτες παίζουν ηρωϊκά έργα σε καλό επίπεδο” ανέφερε ο Στέφανος Παπαγεωργίου”.
«Ο Καραγκιόζης σε κάνει από μόνος του να τον αγαπήσεις»
(Από την 2η Λευκή Νύχτα στον Πύργο Ηλείας όπου συμμετείχε ο Ηλείος καλλιτέχνης του Θεάτρου Σκιών Στέφανος Παπαγεωργίου).
Το μήνυμα σου για τον Καραγκιόζη ποιο θα ήταν;
Απ. «Ο Καραγκιόζης σε κάνει από μόνος του να τον αγαπήσεις. Γιατί ο τρόπος που συμπεριφέρεται δίνει λύσεις σε όλα τα προβλήματα. Χρειάζεται λοιπόν να πούμε ότι πρέπει να παρακολουθούμε τον καραγκιόζη γιατί σε κάθε δυσκολία που παρουσιάζεται σε αυτόν, μπορούμε να την προσαρμόσουμε στην δική μας δυσκολία και να κάνουμε την δική μας τρίπλα.
Στις δυσκολίες αυτές που ζούμε, θεωρώ ότι η φιλοσοφία του Καραγκιόζη μπορεί να βοηθήσει τον άνθρωπο να ξεπεράσει πολλά προβλήματα και να τα λύσει».
Επίσης έχω όνειρο ζωής να δημιουργήσω ένα θεατράκι για τον καραγκιόζη στο τόπο μου που λείπει πολλά χρόνια από την περιοχή μας.
Ο Πύργος λόγω του ότι είναι κοντά με την γενέτειρα του καραγκιόζη που είναι η Πάτρα, έχει την δική του μεγάλη ιστορία στον καραγκιόζη γιατί γέννησε μεγάλους καραγκιοζοπαίχτες αλλά ήρθαν και άλλοι έπαιξαν στον Πύργο όπως ο Ορέστης Βακάλογλου από την Πάτρα.
Έίχα την τύχη το καλοκαίρι στο Ανεμοχώρι να γνωρίσω την κόρη του καραγκιοζοπαίχτη Σωτήρη Καπρούλια που ήταν από τους ιδρυτές του θεάτρου σκιών στην Αθήνα.
Ο Πύργος είναι μια πόλη που έχει μεγάλη ιστορία σε όλους τους τομείς – πόσο μάλλον στον Καραγκιόζη».
-Στέφανε σε ευχαριστώ πολύ για αυτήν μας την συνέντευξη και σου εύχομαι να συνεχίσεις το δημιουργικό σου ταξίδι στον καραγκιόζη που τόσο αγαπάς.
-Αγαπητέ φίλε Θεόδωρε σε ευχαριστώ για αυτήν την πολύ ενδιαφέρουσα συνέντευξη και εύχομαι επίσης να συνεχίσεις το δημιουργικό σου ταξίδι στην ιστορία που τόσο αγαπάς.
