Γράφει ο Γιάννης Αργυρόπουλος
(Δημοτικός Σύμβουλος Πύργου
Πρ. αναπληρωτής δήμαρχος Πύργου –
Μέλος Δ.Σ ΠΕΔ Δυτ. Ελλάδας)
Η πρόταση που κατέθεσε πρόσφατα ο Γιάννης Στουρνάρας, στην Εκθεση της Τράπεζας της Ελλάδας, για μεταβίβαση της είσπραξης του ΕΝΦΙΑ στους δήμους, και παρουσιάστηκε στη διάρκεια της ετήσιας γενικής συνέλευσης των μετόχων, δεν έπεσε ως κεραυνός εν αιθρία. Εϊχε τεθεί για πρώτη φορά στο δημόσιο διάλογο το Σεπτέμβριο του 2018 στη ΔΕΘ, από τον τότε αρχηγό της αξιωματικής αντιπολίτευσης και σημερινό Πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη, με ορίζοντα υλοποίησης μάλιστα το 2021.
Κατά καιρούς η συγκεκριμένη πρόταση επανέρχεται στο προσκήνιο, προκαλώντας προβληματισμό και αντιδράσεις στις τάξεις των αιρετών, άλλοτε θετικές και άλλοτε αρνητικές. Το γεγονός όμως ότι μέχρι σήμερα δεν έχει τεθεί σε εφαρμογή υποδηλώνει ότι είναι ένα μέτρο που παρουσιάζει αντικειμενικές δυσκολίες.
Οι υποστηρικτές αυτής της ιδέας επιχειρηματολογούν στη βάση ότι η Τοπική Αυτοδιοίκηση πρέπει να αποκτήσει μεγαλύτερη δημοσιονομική αυτονομία και ευθύνη, κάτι που θα ενισχύσει τη διαφάνεια, τη λογοδοσία και την οικονομική βιωσιμότητα των δήμων, δημιουργώντας ένα ισχυρότερο κίνητρο για ορθολογική και αποτελεσματική διαχείριση των τοπικών πόρων.
Ωστόσο υπάρχει και η άλλη άποψη που υποστηρίζει ότι η μεταφορά είσπραξης του ΕΝΦΙΑ, στους δήμους με ταυτόχρονη μείωση των κεντρικών αυτοτελών πόρων που λαμβάνουν από την πολιτεία θα τους οδηγήσει σε περαιτέρω οικονομική πίεση και ασφυξία και θα τους αναγκάσει να λειτουργούν ως “φοροεισπρακτικοί μηχανισμοί” χωρίς επαρκή εργαλεία κοινωνικής πολιτικής. Σημειωτέον ότι οι ετήσιες κρατικές επιχορηγήσεις προς τους δήμους ανέρχονται στα 2,8 δις. ευρώ περίπου και τα έσοδα από τον ΕΝΦΙΑ διαμορφώνονται κοντά στα 2,3 δισ. ευρώ.
Τα ερωτήματα που προκύπτουν από την συγκεκριμένη πρόταση, και δεν έχουν απαντηθεί έως τώρα, είναι πολλά και σοβαρά. Ενδεικτικά ορισμένα από αυτά είναι:
• Οι δήμοι θα μπορούν να διαμορφώνουν τον συντελεστή του φόρου ανάλογα με τις ανάγκες τους
• Σε ποιο βαθμό θα αναθεωρηθεί η κατανομή των πόρων από τον κρατικό προϋπολογισμό καθώς οι δήμοι θα αποκτήσουν επιπλέον ίδια έσοδα.
• Με ποιο τρόπο θα ενισχυθούν οι διοικητικοί, εισπρακτικοί και ελεγκτικοί μηχανισμοί των δήμων, κυρίως των μικρών και των μεσαίων, όταν είναι γνωστό ότι όλες οι υπηρεσίες τους είναι υποστελεχωμένες από επιστημονικό προσωπικό.
• Πως θα αμβλυνθεί η όξυνση των περιφερειακών και κοινωνικών ανισοτήτων καθώς δήμοι με ακριβές περιοχές θα έχουν περισσότερα έσοδα από τον ΕΝΦΙΑ, σε σχέση με δήμους φτωχότερων περιοχών. Πώς θα εξασφαλιστεί ότι όλοι οι δήμοι, ανεξαρτήτως της εμπορικής αξίας των ακινήτων τους, θα μπορούν να προσφέρουν ποιοτικές υπηρεσίες στους πολίτες τους; Θα υπάρξει ένας μηχανισμός αναδιανομής μεταξύ δήμων; Και με ποια κριτήρια;
Συμπερασματικά, η μεταφορά του ΕΝΦΙΑ στους δήμους δεν είναι μια απλή τεχνική αλλαγή. Είναι μια σοβαρή μεταρρύθμιση που θα μπορούσε να αλλάξει ριζικά τη φυσιογνωμία της τοπικής αυτοδιοίκησης, χωρίς ωστόσο να είναι βέβαιο αν ο αντίκτυπος θα είναι θετικός ή αρνητικός.
Άλλωστε η πολύχρονη ανακύκλωση συζήτησης του θέματος χωρίς οριστικές αποφάσεις επιβεβαιώνει ότι η εξίσωση δεν βγαίνει. Κανείς δεν μπορεί να εγγυηθεί ότι χωρίς εμπεριστατωμένη μελέτη, προσεκτικό σχεδιασμό, και θεσμικές εγγυήσεις, μπορεί να εξελιχθεί σε ένα φιάσκο που από τη μια θα δημιουργήσει δήμους – φοροεισπράκτορες και από την άλλη θα μειώσει ακόμη περισσότερο τους ήδη πενιχρούς πόρους τους, συρρικνώνοντας ακόμη περισσότερο τις υπηρεσίες τους στις τοπικές κοινωνίες.
Εντέλει και στις δύο περιπτώσεις το «μάρμαρο» θα κληθούν και πάλι να τον πληρώσουν οι πολίτες.
