*51 χρόνια από την ηρωική εξέγερση των φοιτητών του Πολυτεχνείου
«Ψωμί, Παιδεία, Ελευθερία». Αυτό το σύνθημα έμελε να γράψει μια από τις σημαντικότερες σελίδες στην ιστορία του Ελληνικού κράτους. Ήταν το μήνυμα των φοιτητών του Πολυτεχνείου, όπου στις 17 Νοέμβρη 1973 ύψωσαν φωνή αντίστασης και πάλης ενάντια στη χούντα των συνταγματαρχών που έπεσε τον επόμενο χρόνο.
Σήμερα συμπληρώνονται 51 χρόνια από τα γεγονότα εκείνης της ταραγμένης περιόδου. Τα μηνύματα όμως παραμένουν διαχρονικά στις μέρες μας.
Τα γεγονότα του Νοέμβρη
Η 17η Νοεμβρίου 1973 ήταν το σημείο καμπής της δικτατορίας του 1967. Στις αρχές Νοέμβρη του 1973 το μνημόσυνο για τον Γεώργιο Παπανδρέου μετατρέπεται σε μεγάλη διαδήλωση ενάντια στην χούντα των συνταγματαρχών, που λήγει με ξυλοδαρμούς και συλλήψεις. Στις 14 Νοέμβρη οι φοιτητές στο Πολυτεχνείο προχωρούν σε κατάληψη. Ανάμεσά τους υπάρχουν και πολλοί φοιτητές της Νομικής (είχε προηγηθεί η κατάληψή της τον Φεβρουάριο), εργάτες αλλά και απλοί πολίτες.
Τα συνθήματα που ακούγονται και γράφονται μέσα στο Πολυτεχνείο δεν είχαν μόνο σαν αντικείμενο την παιδεία αλλά στρέφονται κατά του καθεστώτος.
«Παπαδόπουλε, φασίστα, παρ΄τη Δέσποινα την πλύστρα, παρ΄τη Δέσποινα και μπρος, δεν σε θέλει ο λαός», «Ψωμί, Παιδεία, Ελευθερία», «Λαέ, σπάσε τις αλυσίδες», «Κάτω η Χούντα» κ.ά.
Οι φοιτητές συναρμολογούν έναν ραδιοφωνικό πομπό και σύντομα δέχονται βοήθεια ώστε το σήμα να φτάνει σε όλη την Αθήνα με συνθήματα και κάλεσμα στον αγώνα. «Εδώ Πολυτεχνείο, εδώ Πολυτεχνείο, σας μιλά ο ραδιοφωνικός σταθμός των ελεύθερων αγωνιζόμενων φοιτητών, των ελεύθερων αγωνιζόμενων Ελλήνων. Κάτω η χούντα, κάτω ο Παπαδόπουλος, έξω οι Αμερικανοί, κάτω ο φασισμός, η χούντα θα πέσει από τον λαό».
Είναι 15 Νοέμβρη 1973, ημέρα Πέμπτη και φοιτητές προχωρούν σε καταλήψεις πανεπιστημιακών κτιρίων σε Θεσσαλονίκη και Πάτρα.
Την Παρασκευή 16 Νοέμβρη ο συγκεντρωμένος λαός γύρω από το Πολυτεχνείο ξεπερνά τις 100.000 και αυξάνεται διαρκώς. Αργά το απόγευμα ο δικτάτορας Παπαδόπουλος δίνει εντολή στην αστυνομία να χτυπήσει.
Πέφτουν δακρυγόνα αλλά και σφαίρες χτυπούν θανάσιμα άοπλους πολίτες και φοιτητές. Οικοδόμοι και εργάτες τα βάζουν με τους αστυνομικούς κρατώντας καδρόνια ή ό,τι βρουν σε οικοδομές, ανατρέπουν οχήματα και στήνουν οδοφράγματα στους δρόμους.
17 Νοέμβρη 1973
Τα μεσάνυχτα προς τις 17 Νοέμβρη, τανκς κυκλοφορούν στους δρόμους της Αθήνας. Τα μεγάφωνα και ο ραδιοφωνικός σταθμός του Πολυτεχνείου απευθύνουν απεγνωσμένες εκκλήσεις. «Αδέρφια μας στρατιώτες. Πώς είναι δυνατόν να πυροβολήσετε τα αδέρφια σας; Πώς είναι δυνατόν να χυθεί Ελληνικό αίμα;… Ελληνικέ λαέ πρέπει να μάθεις. Πρέπει να μάθεις ότι αυτή τη στιγμή αγωνίζονται τα παιδιά σου».
Το συντονιστικό όργανο των φοιτητών ζητά διαπραγματεύσεις, αλλά ο δικτάτορας Παπαδόπουλος ετοιμάζει επίδειξη δύναμης για παραδειγματισμό των αντιφρονούντων. Τα τανκς και ο στρατός αποκλείουν το Πολυτεχνείο. Στις 3 το πρωί, ξημέρωμα Σαββάτου 17 Νοέμβρη 1973, δίνεται εντολή και το τανκ γκρεμίζει την είσοδο του Πολυτεχνείου, ισοπεδώνοντας ό,τι εμπόδιο είχαν στήσει οι φοιτητές.
Στρατιώτες, αστυνομικοί, μυστικοί αστυνομικοί και παρακρατικοί εισβάλλουν στο Πολυτεχνείο. Στις τρεις μέρες της εξέγερσης χιλιάδες άνθρωποι συνελήφθησαν, βασανίστηκαν και δεκάδες σκοτώθηκαν. Μεταξύ αυτών και ο δικός μας Βασίλης Φάμελλος, στα 26 του χρόνια.
Το μήνυμα της ηρωικής εξέγερσης των φοιτητών είχε περάσει. Οι μέρες της χούντας ήταν μετρημένες.
Τον επόμενο χρόνο η χούντα των συνταγματαρχών έπεσε και η δημοκρατία αποκαταστάθηκε.
Ο Ηλείος Βασίλης Φάμελος
Στα γεγονότα του Νοέμβρη του 1973 «έφυγε» και ο δικός μας Βασίλης Φάμελος του Παναγιώτη, 26 ετών, ιδιωτικός υπάλληλος, από τον Πύργο Ηλείας, κάτοικος Κάσου 1, Κυψέλη, Αθήνα. Στις 16.11.1973, γύρω στις 23.30, τραυματίστηκε θανάσιμα στο κεφάλι από πυρά της φρουράς του Υπουργείου Δημοσίας Τάξεως. Μεταφέρθηκε από διαδηλωτές στο Σταθμό Πρώτων Βοηθειών του Ε.Ε.Σ. και από εκεί, νεκρός πλέον, στο Ρυθμιστικό Κέντρο Αθηνών.
ΝΑ ΜΠΕΙ ΣΕ ΡΑΣΤΕΡ
Οι επώνυμοι νεκροί
Το Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών προχώρησε στην σύνταξη ενός προσωρινού καταλόγου των επώνυμων νεκρών των γεγονότων του Νοεμβρίου του 1973 κατά χρονολογική κατάταξη.
- Σπυρίδων Κοντομάρηςτου Αναστασίου, 57 ετών, δικηγόρος (πρώην βουλευτής Κερκύρας της Ένωσης Κέντρου), κάτοικος Αγίου Μελετίου, Αθήνα.
- Διομήδης Κομνηνόςτου Ιωάννη, 17 ετών, μαθητής, κάτοικος Λευκάδος 7, Αθήνα.3. Σωκράτης Μιχαήλ, 57 ετών, εμπειρογνώμων ασφαλιστικής εταιρείας, κάτοικος Περιστερίου Αττικής.
- TorilMargretheEngelandτου Per Reidar, 22 ετών, φοιτήτρια από το Molde της Νορβηγίας.
- Γεώργιος Σαμούρηςτου Ανδρέα, 22 ετών, φοιτητής Παντείου, από την Πάτρα, κάτοικος πλατείας Κουντουριώτου 7, Κουκάκι.
- Δημήτριος Κυριακόπουλοςτου Αντωνίου, 35 ετών, οικοδόμος, από τα Καλάβρυτα, κάτοικος Περιστερίου Αττικής.
- Σπύρος Μαρίνοςτου Διονυσίου, επονομαζόμενος Γεωργαράς, 31 ετών, ιδιωτικός υπάλληλος, από την Εξωχώρα Ζακύνθου.
- Νικόλαος Μαρκούλης του Πέτρου, 24 ετών, εργάτης, από το Παρθένι Θεσσαλονίκης, κάτοικος Χρηστομάνου 67, Σεπόλια, Αθήνα, εργάτης.
- Αικατερίνη Αργυροπούλου σύζυγος Αγγελή, 76 ετών, κάτοικος Κέννεντυ και Καλύμνου, Αγιοι Ανάργυροι Αττικής.
Στυλιανός Καραγεώργηςτου Αγαμέμνονος, 19 ετών, οικοδόμος, κάτοικος Μιαούλη 38, Νέο Ηράκλειο Αττικής.
Μάρκος Καραμανήςτου Δημητρίου, 23 ετών, ηλεκτρολόγος, από τον Πειραιά, κάτοικος Χίου 35, Αιγάλεω.
Αλέξανδρος Σπαρτίδηςτου Ευστρατίου, 16 ετών, μαθητής, από τον Πειραιά, κάτοικος Αγίας Λαύρας 80, Αθήνα.
Δημήτριος Παπαϊωάννου, 60 ετών, διευθυντής ταμείου αλευροβιομηχάνων, κάτοικος Αριστομένους 105, Αθήνα.
Γεώργιος Γεριτσίδης του Αλεξάνδρου, 47 ετών, εφοριακός υπάλληλος, κάτοικος Ελπίδος 29, Νέο Ηράκλειο Αττικής
Βασιλική Μπεκιάρητου Φωτίου, 17 ετών, εργαζόμενη μαθήτρια, από τα Αμπελάκια Βάλτου Αιτωλοακαρνανίας, κάτοικος Μεταγένους 8, Νέος Κόσμος.
Δημήτρης Θεοδώρας του Θεοφάνους, 5 ετών, κάτοικος Ανακρέοντος 2, Ζωγράφου.
Αλέξανδρος Βασίλειος (Μπασρί) Καράκας, 43 ετών, Αφγανός τουρκικής υπηκοότητας, ταχυδακτυλουργός, κάτοικος Μύρων 10, Αγιος Παντελεήμονας, Αθήνα.
Αλέξανδρος Παπαθανασίουτου Σπυρίδωνος, 59 ετών, συνταξιούχος εφοριακός, από το Κεράσοβο Αιτωλοακαρνανίας, κάτοικος Νάξου 116, Αθήνα
Ανδρέας Κούμπος του Στέργιου 63 ετών, βιοτέχνης, από την Καρδίτσα, κάτοικος Αμαλιάδος 12, Κολωνός.
Μιχαήλ Μυρογιάννηςτου Δημητρίου, 20 ετών, ηλεκτρολόγος, από τη Μυτιλήνη, κάτοικος Ασημάκη Φωτήλα 8, Αθήνα.
Κυριάκος Παντελεάκης του Δημητρίου, 44 ετών, δικηγόρος, από την Κροκέα Λακωνίας, κάτοικος Φερρών 5, Αθήνα.
Ευστάθιος Κολινιάτης, 47 ετών, από τον Πειραιά, κάτοικος Νικοπόλεως 4, Καματερό Αττικής.
Iωάννης Μικρώνης του Αγγέλου, 22 ετών, φοιτητής στο τμήμα Ηλεκτρολόγων Μηχανικών του Πανεπιστημίου Πατρών, από την Ανω Αλισσό Αχαΐας. Συμμετείχε στην κατάληψη του Πανεπιστημίου Πατρών.
Ο κατάλογος που προηγήθηκε είναι ενδεικτικός. Περιλαμβάνει κι άλλους πολλούς. Αρκετοί από αυτούς δολοφονημένοι και στην ευρύτερη, πέραν του Πολυτεχνείου, περιοχή της Αθήνας, από τις δυνάμεις καταστολής που είχε εξαπολύσει η χούντα.
