Αγαπητοί μας φίλοι και Χριστιανοί μας, την Πέμπτη της δεύτερης εβδομάδας του Τριωδίου, δεν εορτάζουμε κάποια σπουδαία εορτή ούτε θυμόμαστε κάποιο σπουδαίο γεγονός… Κι όμως αυτή η Πέμπτη κατέχει ιδιαίτερη σημασία στην Ελληνορθόδοξη παράδοσή μας, με το όνομα Τσικνοπέμπτη ή Τσικνοπέφτη.
Αυτή την ημέρα σε όλα τα σπίτια τσικνίζουμε κρέατα και τρώμε κρέας, που έχει ψηθεί στα κάρβουνα ή στο τηγάνι, απ’ όπου αναδύεται έντονη τσίκνα στον αέρα. Ας δούμε όμως παρακάτω από που, έχει έρθει αυτή η ωραία παράδοση;
Η εξήγηση είναι απλή. Η ημέρα αυτή, αν και βέβαια είναι παράδοξο, εξαρτάται απόλυτα από την Χριστιανική νηστεία της Μεγάλης Τεσσαρακοστής! Αν δεν υπήρχε αυτή, μάλλον η συγκεκριμένη Πέμπτη δεν θα είχε καμία διαφοροποίηση από τις υπόλοιπες. Αυτό συμβαίνει επειδή, βάσει της Παράδοσης της Ορθόδοξης Εκκλησίας μας, την τρίτη Κυριακή του Τριωδίου, δηλαδή την Κυριακή των Απόκρεω μετά την Τσικνοπέμπτη, τρώμε για τελευταία φορά πριν τη νηστεία της Μεγάλης Τεσσαρακοστής Κρέας. Την επόμενη εβδομάδα πλέον τρώγονται μόνο ψάρι, αυγά και γαλακτοκομικά όλες τις ημέρες τη εβδομάδος, γι’ αυτό λέγεται η εβδομάδα αυτή «Τυρινή». Και από την Καθαρά Δευτέρα αρχίζει πλέον η δύσκολη νηστεία των πενήντα ημερών μέχρι το Πάσχα. Επίσης το συγκεκριμένο Σάββατο μετά την Τσικνοπέμπτη γίνονται μνημόσυνα για τους νεκρούς, είναι όπως λέγεται «Ψυχοσάββατο».
Και τις δύο αυτές ημέρες δηλαδή την Πέμπτη και την Κυριακή οι Χριστιανοί μας, από την παλιά εποχή συνήθιζαν να κάνουν τραπέζια με κρέατα και γιατί τελειώνει η κρεοφαγία αλλά και γιατί συνηθιζόταν να προσφέρουν νεκρόδειπνα στη μνήμη των τεθνεώτων. Για να έχουν, όμως, κρέας, σε εποχές παλαιότερες από τη δική μας, έπρεπε να σφάξουν κάποιο Ζώο. Αυτό γινόταν συνήθως δύο-τρείς ημέρες πριν, ώστε να «σιτέψει» το κρέας για να το καταναλώσουν το Σαββατοκύριακο. Η μόνη ημέρα που ήταν εύκαιρη ήταν η Πέμπτη, αφού Τετάρτη και Παρασκευή αυτής της εβδομάδας ισχύει αυστηρή νηστεία. Έσφαζαν, λοιπόν, τα αρνιά ή τα χοιρινά με εορταστικό πνεύμα και επί τόπου κατανάλωναν ό,τι δεν χρειαζόταν «σίτεμα». Συμπλήρωναν τα φαγητά στο τραπέζι ακόμη και με το χοιρινό που είχε περισσέψει καπνισμένο ή τσιγαρισμένο από τα Χριστούγεννα.
Αυτά τα έψηναν επί τόπου στα κάρβουνα και τα έτρωγαν με τη συνοδεία άφθονου κρασιού. Έτσι έμεινε μέχρι τις ημέρες μας η συνήθεια του τσικνίσματος, παρόλο που στις περισσότερες περιπτώσεις αυτό το έθιμο έχει αποκοπεί από την παράδοση της νηστείας. Έχει δε καθιερωθεί να κυριαρχεί το κόκκινο χρώμα την τσικνοπέμπτη, είτε το κρέας είναι αυτό, είτε το κρασί, για να μας θυμίσει το Πάσχα και την χαρά της Αναστάσεως! Ο λόγος που έχει καθιερωθεί αυτή η γιορτή να γίνεται ημέρα Πέμπτη είναι πως η Ορθόδοξη Εκκλησία μας, θεωρεί σημαντικές τις νηστείες της Τετάρτης και της Παρασκευής, οπότε και έγινε επιλογή της ενδιάμεσης ημέρας από την Τετάρτη και την Παρασκευή, δηλαδή την Πέμπτη.
Όμως για τους ανθρώπους που επιλέγουν να εορτάσουν την Τσικνοπέμπτη για λόγους πνευματικούς, έχει ιδιαίτερη αξία. Ο Χριστιανός προετοιμάζεται για τη μεγάλη νηστεία του Πάσχα, προσφέροντας ένα γιορτινό τραπέζι στους οικείους του, ευλογώντας το φαγητό και δοξολογώντας τον Θεό που του χαρίζει αυτά τα αγαθά, τα οποία δεν είναι δεδομένα για κανέναν την σήμερον ημέραν. Έτσι λοιπόν όλα γίνονται με μέτρο. Ευχαριστώντας τον Θεό με μια αναδρομική ματιά σε όλα αυτά που μας έχει χαρίσει Εκείνος, αισθανόμαστε ευγνωμοσύνη και αγαλλίαση. Ευκαιρία λοιπόν για όσους προετοιμάζονται για τη μεγάλη νηστεία, να ευχαριστήσουν τον Θεό και να Του ζητήσουν να ευλογήσει την προσπάθειά τους, έτσι ώστε να έχουν πνευματικό καρπό «προς πάσαν ωφέλειαν». Ευκαιρία και για όσους δεν νηστέψουν, να αναπέμψουν δοξολογία προς τον Θεό που θα γιορτάσουν μια ακόμη ημέρα με άφθονο φαγητό.
Πλέον αυτή η ημέρα, δεν περιορίζεται μόνο στον χώρο των Ορθόδοξων λαών αλλά παρατηρείται και σε άλλες παραδόσεις, όπως των Γερμανών, των Ισπανών, των Πολωνών κ.α., οι οποίοι ακολουθούν τη Ρωμαιοκαθολική Παράδοση.
Βεβαίως, όπως συμβαίνει με τόσα πολλά έθιμα που έχουν διασωθεί στο πέρασμα των αιώνων, κάποιοι ερευνητές δυστυχώς έχουν συνδέσει τη συνήθεια του τσικνίσματος με τις αρχαίες βακχικές εορτές αλλά και τις ημέρες των εορτών, που τοποθετούνται στις αρχές της άνοιξης, τις πρώτες ημέρες του Μαρτίου. Πέρα από τη σύνδεση ή όχι του εθίμου με παγανιστικές τελετές και ειδωλολατρικές τελετές, η παραδοσιακή του έννοια έχει απόλυτα συνδεθεί όπως προαναφέρθηκε παραπάνω με τον Χριστιανισμό και την ασκητική παράδοση της Ορθόδοξης Εκκλησίας, και συγκεκριμένα με την Νηστεία της Αγίας και Μεγάλης Τεσσαρακοστής, εις την οποία θα εισέλθουμε συν Θεώ, μετά από 11 ημέρες την Καθαρή Δευτέρα!
Τέλος αγαπητοί μας αφού σας ευχηθούμε να περάσετε ωραία και ευχάριστα όσο μπορεί βέβαια να είναι φέτος λόγω της πανδημίας του κορονοϊού, μια ωραία ιδέα θα ήταν μιας και το φαγητό της Τσικνοπέμπτης, είθισται να αποτελείται κυρίως από κρέας και μάλιστα σε αφθονία, να μην το πετάξουμε στα σκουπίδια ό,τι περίσσεψε, αλλά συλλέγοντας τα καθαρά κομμάτια κρέατος που θα μείνουν, να τα δώσουμε με τα χέρια μας σε εκείνους που το στερούνται μονίμως ή το γεύονται σπάνια.
ΧΡΟΝΙΑ ΠΟΛΛΑ ΚΑΙ ΚΑΛΕΣ ΑΠΟΚΡΙΕΣ!!
ΕΚ ΤΟΥ ΙΕΡΟΥ ΝΑΟΥ
