Γράφει ο Θεόδωρος Λάμπρος
*ΒΑ Modern History (London Guildhall University)
*MA Mediterranean Studies (University Of London)
(Ιστορικός – Συγγραφέας – Τακτικό Μέλος της Εταιρείας Λογοτεχνών Νοτιοδυτικής Ελλάδας – Αρχισυντάκτης στο ενημερωτικό πόρταλ skalistiri.news – Διαχειριστής του ιστορικού πόρταλ “Το skalistiri.news σκαλίζει το 1821” και Αναβιωτής του 1821)
Αποτελεί έναν από τους σημαντικότερους ποταμούς της Πελοποννήσου και δη της Ηλείας με συνολικό μήκος 70 χλμ. Είναι άρρηκτα συνδεδεμένος με τον πέμπτο άθλο του Ηρακλή.
Ο λόγος για τον ποταμό Πηνειό ή το ποτάμι της Γαστούνης που πηγάζει από το όρος Ερύμανθος και εκβάλλει στο Ιόνιο πέλαγος κοντά στην ομώνυμη πόλη. Ο Πηνειός ποταμός στην πορεία του προς την θάλασσα, τροφοδοτεί την μεγαλύτερη τεχνητή λίμνη της Πελοποννήσου, τη Λίμνη Πηνειού. Βρίσκεται κοντά στην Αρχαία Ήλιδα και είναι ένα από τα σημαντικότερα έργα της Ηλείας.
Το φράγμα που συγκρατεί τα νερά του Πηνειού ολοκληρώθηκε το 1968 και έχει ύψος 50 μέτρα και μήκος 2.175 μέτρα.
Ποια όμως είναι η ιστορία του φράγματος Πηνειού και από πού ξεκίνησε η ιδέα κατασκευής του;
Το ποτάμι του Ηρακλή
Ο Πηνειός ποταμός είναι άρρηκτα συνδεδεμένος με τον πέμπτο άθλο του Ηρακλή (καθαρισμός των στάβλων του Αυγεία από την κόπρο). Κατά τον μύθο, ο Ηρακλής, αφού γκρέμισε το μαντρότοιχο των στάβλων, εξέτρεψε τα ποτάμια Πηνειό και Αλφειό και καθάρισε τους στάβλους. Ο μύθος έχει συμβολικό χαρακτήρα και συνδέεται κυρίως με την κατασκευή υδραυλικών έργων, την αποξήρανση ελωδών εκτάσεων και την απαλλαγή της καλλιεργήσιμης γης από τα νερά των ποταμών. Θα μπορούσε κανείς να δεχθεί ότι η κατασκευή του φράγματος στον Πηνειό και των εγγειοβελτιωτικών έργων στην περιοχή αποτελεί μια συνέχεια του μύθου, στην εποχή μας.
(Ο Πηνειός ποταμός είναι άρρηκτα συνδεδεμένος με τον πέμπτο άθλο του Ηρακλή (καθαρισμός των στάβλων του Αυγεία από την κόπρο). Παρόλα αυτά Ο μύθος έχει συμβολικό χαρακτήρα και συνδέεται κυρίως με την κατασκευή υδραυλικών έργων όπως το Φράγμα Πηνειού).
Ένας πρωτοποριακός για την εποχή Σύλλογος
Η ιστορία που οδήγησε στην κατασκευή αυτού του τόσο σημαντικού για την Ηλεία κατασκευαστικού έργου που λέγεται Φράγμα Πηνειού ξεκινά το 1957.
Το εν λόγω έτος συστήθηκε στην πόλη της Αμαλιάδας κάποιος σύλλογος με την επωνυμία «Φράγμα του Πηνειού Ποταμού Ηλείας». Η διοίκηση του συλλόγου κατανόησε το πρόβλημα της άρδευσης του Ηλειακού κάμπου και επινόησε την κατασκευή ενός φράγματος στον ποταμό Πηνειό. Ο σύλλογος μετά από διάφορες συσκέψεις, κινήθηκε δυναμικά στην περιφέρεια για να προκαλέσει το ενδιαφέρον της πολιτείας. Το εν λόγω τόλμημα επεφύλασσε πολλές απογοητεύσεις στην ηγεσία του συλλόγου και απ’ αυτούς τους συνεργάτες τους και πολύ περισσότερο από τον δύσπιστο κόσμο, που διέκρινε πως ήταν ακατόρθωτο να γίνει κάποιο φράγμα.
Επικεφαλής του συλλόγου είχε τεθεί ένας ονειροπόλος άνθρωπος του λαού, χωρίς σπουδές και γνώσεις, ο Χαράλαμπος Μπιμπίκος. Αυτός κατάγονταν από το Δρακοβούνι (Γόλγοβα) Γορτυνίας και είχε εγκατασταθεί στην Αμαλιάδα όπου διατηρούσε παντοπωλείο.
Τις ενέργειές του κατεύθυνε προς την Κυβέρνηση ο σύλλογος, ενισχυμένος με πενταμελείς επιτροπές από κάθε κοινότητα και εννεαμελείς από τις πόλεις Αμαλιάδα, Γαστούνη, Ανδραβίδα, Λεχαινά και Βαρθολομιό.
Ένας επαρχιακός σύλλογος βέβαια δεν ήταν δυνατόν να αναλάβει ένα τεράστιο έργο της δημιουργίας λίμνης μέσα σε φράγμα σ’ ορισμένη θέση του κάμπου και να χρηματοδοτήσει την εκτέλεσή του. Εν τούτοις ήταν δυνατόν και σ’ αυτό ανταποκρίθηκε στο να ερεθίζει τον δημόσιο μηχανισμό, ν’ αναλάβει την μελέτη του έργου από ειδικούς και μετά την μελέτη να ετοιμάσει προϋπολογισμό και να προγραμματίσει την εκτέλεση του έργου.
Η προμελέτη του έργου αναλήφθηκε και πραγματοποιήθηκε από την Αμερικανική Τεχνική Εταιρεία Krappen Tippet Abbet. Σ’ αυτή στηρίχθηκαν οι οριστικές μελέτες της Κοινοπραξίας τεσσάρων Εταιρειών:
- 1. WESTERN CONSTRUCTIVE CORPORATION.
- 2. Ε.Δ.Ο.Κ. Α.Ε. – Ε.Τ.Ε.Ρ. Α.Ε.
- 3. ΔΟΜΙΚΗ Α.Ε.
- 4. ΟΔΩΝ ΚΑΙ ΟΔΟΣΤΡΩΜΑΤΩΝ Α.Ε.
Τις υδραυλικές μελέτες η κοινοπραξία ανέθεσε στον Καθηγητή Press του Βερολίνου, τις δε μελέτες διατομής και ευσταθείας του φράγματος ανατέθηκαν στον Καθηγητή Preth του Ντάρμσταν.
Η Ελληνική κυβέρνηση μετά από διεθνή διαγωνισμό επέλεξε ως τεχνικό σύμβουλο του Υπουργείου Δημοσίων Έργων την εταιρεία Electro Watt για τον έλεγχο του συνόλου των μελετών του φράγματος και την επίβλεψη της εκτελέσεως του έργου.
Οι εργασίες άρχισαν τον Σεπτέμβριο του 1961 και περατώθηκαν το 1968.
Αξίζει να σημειωθεί ότι το εν λόγω έργο συντελέσθηκε στον επιλεγμένο χώρο του χωριού Κέντρο (πρώην Ιμάμ- Τσαούς). Πριν αρχίσουν τα έργα για να συντελεστεί η κατασκευή, παρέστη ανάγκη για ορισμένες υπηρεσιακές ενέργειες όπως, γεωλογικές και μηχανικές έρευνες, σχεδιαγράμματα του χώρου, απαλλοτριώσεις, δικαστικές και ρυθμιστικές αποφάσεις, ενώ δημιουργήθηκαν εξωλίμνιες εκτάσεις.
Το φράγμα σήμερα
Το φράγμα κατασκευάσθηκε σε απόσταση είκοσι χιλιομέτρων σε ευθεία γραμμή από τις εκβολές του Πηνειού στο Ιόνιο πέλαγος. Το φράγμα επί το πλείστον εδράζεται σε αμμοχάλικο (κροκάλα), αλλά υπάρχει και ένα διάφραγμα οπλισμένο από σκυρόδερμα (μπετόν) τοποθετημένο 85 μέτρα ανάντη (προς τα άνω) προς τον άξονα του φράγματος, ώστε να παρεμποδίζονται σημαντικές διηθήσεις δια της θεμελιώσεώς του. Ιδιαίτερη πρόνοια ελήφθη για όλο το αρδευτικό δίκτυο, έκτασης 416.500 στρεμμάτων συνολικά που υπολογίσθηκε ότι θ’ αρδεύεται από το φράγμα. Αυτή η έκταση χωρίσθηκε σε δύο ζώνες αρδεύσεως, την Βόρεια με 278.000 στρέμματα και την Νότια ζώνη με 138.000 στρέμματα. Συνολικά όμως αρδεύονται 227.500 στρέμματα, 104.000 στην Βόρεια ζώνη και 123.500 στην Νότια ζώνη. Υπάρχει όμως δυνατότητα ν’ αρδευτούν και τα υπόλοιπα επαρκώς.
(To έργο του Φράγματος Πηνειού αποτέλεσε για την εποχή που δημιουργήθηκε έναν μεγάλο κατασκευαστικό άθλο).
Η άποψη του skalistiri.news
Το Φράγμα Πηνειού αποτελεί ένα μεγάλο κατασκευαστικό «θαύμα» για την εποχή που υλοποιήθηκε. Ήταν επινόηση του συλλόγου «Φράγμα του Πηνειού Ποταμού Ηλείας» επικεφαλής του οποίου ήταν ο Χαράλαμπος Μπιμπίκος.
Σήμερα συνεισφέρει σημαντικά στον αγροτικό τομέα αφού αρδεύει χιλιάδες στρέμματα στον Ηλειακό Κάμπο. Παρόλα αυτά είναι επιτακτική ανάγκη να γίνουν έργα συντήρησης του προκειμένου να λειτουργεί ομαλά προς όφελος των αγροτών – καλλιεργητών.
ΠΗΓΕΣ:
- blogspot.gr
- ΒΙΚΙΠΑΙΔΕΙΑ – Η ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
