Γράφει ο Γιώργος Παναγιωτόπουλος
(Καθηγητής, Αντιπρύτανης Πανεπιστημίου Πατρών)
Αφορμή της παρέμβασής μου είναι η κατάφωρη αδικία που συντελείται εις βάρος των αγροτών του νομού μας.
Όπως είναι γνωστό, το Μέτρο 23 είναι ένα έκτακτο μέτρο στήριξης στο πλαίσιο του Προγράμματος Αγροτικής Ανάπτυξης (ΠΑΑ), που δημιουργήθηκε για να αντιμετωπίσει τις συνέπειες της κλιματικής κρίσης και των φυσικών καταστροφών, μετά την 1η Ιανουαρίου 2024, στη γεωργική παραγωγή. Η στήριξη θα λάβει τη μορφή εφάπαξ, κατ΄αποκοπή ποσού, η οποία θα καταβληθεί στους δικαιούχους έως τις 31 Δεκεμβρίου 2025, βάσει των αιτήσεων παροχής στήριξης που θα εγκριθούν έως τις 30 Ιουνίου 2025. Εδώ αξίζει να αναφερθεί ότι μέχρι την Παρασκευή 23 Μαΐου εκτιμάται πως θα έχει ολοκληρωθεί η διαβούλευση της χώρας με την Ευρωπαϊκή Ένωση ώστε να κλείσουν και οι τελευταίες εκκρεμότητες για το Μέτρο 23. Το ποσό που αρχικά έχει προβλεφθεί για να κατανεμηθεί, είναι περίπου 150 εκ. ευρώ.
Τα ποσά ανά είδος καλλιέργειας και ανά εδαφική κάλυψη έχουν προσδιοριστεί και ενδεικτικά αναφέρω:
Βιομηχανική ντομάτα: 2118,67 ευρώ ανά εκτάριο (1 εκτάριο είναι 10 στρέμματα)
Αραβόσιτος (καρπός και ενσίρωσης): 247 ευρώ ανά εκτάριο
Βαμβάκι: 301 ευρώ ανά εκτάριο.
Για περαιτέρω στοιχεία, παραπέμπω στα αποτελέσματα συνεδρίασης της 17ης Επιτροπής Παρακολούθησης του ΠΑΑ 2014-2022 και 5ης Επιτροπής Παρακολούθησης του ΣΣ ΚΑΠ 2023-2027 που έγινε στην Κέρκυρα 14/05/2025.
Όμως, η Ηλεία, μια περιοχή με συστηματικά καταγεγραμμένες απώλειες σε βασικές καλλιέργειες, ντομάτα, καλαμπόκι, εσπεριδοειδή, κηπευτικά, σταφίδα, κ.ά, μένει στο περιθώριο ενός μέτρου που παρουσιάστηκε ως εργαλείο ενίσχυσης του εισοδήματος των αγροτών και αποκατάστασης των συνεπειών της κλιματικής κρίσης.
Η απουσία της Περιφερειακής Ενότητας Ηλείας από τον αρχικό σχεδιασμό του μέτρου προκαλεί ερωτήματα.
Η απόφαση αυτή ελήφθη, ενώ υπήρχαν όλα τα αναγκαία στοιχεία τεκμηρίωσης ζημιών. Ελήφθη, ενώ η τοπική κοινωνία προειδοποιούσε. Ελήφθη, ενώ υπήρχαν δεσμεύσεις από κυβερνητικά στελέχη ότι «κανείς δεν θα μείνει πίσω».
Σήμερα, η Ηλεία είναι επίσημα πίσω. Επίσημα αόρατη όπως σε τόσους άλλους τομείς.
Ο αποκλεισμός της Ηλείας συνιστά πολιτική περιφρόνηση απέναντι στον παραγωγικό κόσμο της υπαίθρου. Δεν είναι λοιπόν ζήτημα «λάθος υπολογισμού».
Παραπέμπει σε άρνηση στήριξης.
Είναι ένα σαφές μήνυμα: δεν μετράτε, δεν είστε προτεραιότητα.
Η απόφαση αυτή όμως θα έχει συνέπειες. Όχι μόνο για τους παραγωγούς, που βλέπουν τις καλλιέργειές τους να καταρρέουν χωρίς καμία προστασία αλλά και για την κοινωνική συνοχή της περιοχής. Για τη νεολαία που εγκαταλείπει την ύπαιθρο. Για τις οικογένειες που αδυνατούν να καλύψουν βασικά έξοδα παραγωγής. Για τις τοπικές επιχειρήσεις που ζουν από τη γεωργία και σήμερα παρασύρονται στη δίνη της ύφεσης.
Η διαπίστωση της ζημίας δεν περιορίζεται σε μαρτυρίες. Έχει τεκμηριωθεί μέσω εκτιμήσεων γεωτεχνικών φορέων, παρατηρήσεων των αγροτικών συνεταιρισμών και αναφορών της αγοράς.
Η ανάγκη ένταξης της περιοχής στο πλαίσιο του μέτρου δεν βασίζεται σε ρητορικά επιχειρήματα αλλά σε ουσιαστικά δεδομένα:
- Η ζημιά είναι ευρεία και πολυεπίπεδη, με απώλειες τόσο σε προϊόν όσο και σε δυνατότητα βιωσιμότητας της παραγωγής.
- Η εξάρτηση του τοπικού πληθυσμού από τη γεωργία είναι ιδιαίτερα υψηλή, συνεπώς το πλήγμα δεν αφορά μεμονωμένες εκμεταλλεύσεις αλλά την οικονομική ζωή του τόπου μας.
- Η στήριξη μπορεί να δράσει προληπτικά, αποτρέποντας μεγαλύτερη εγκατάλειψη της υπαίθρου και ενισχύοντας την ανθεκτικότητα του τομέα σε μελλοντικά φαινόμενα.
Η αρχιτεκτονική των αγροτικών μέτρων πρέπει να αντανακλά την πραγματικότητα της παραγωγής και όχι να βασίζεται σε οριζόντια σχήματα ή παγιωμένες προτεραιότητες. Ένα ευρωπαϊκό εργαλείο που σχεδιάζεται για να διορθώσει ανισότητες δεν μπορεί να καταλήγει σε επιλεκτικές επιλογές.
Το να συμπεριληφθεί η Ηλεία στο Μέτρο 23 δεν είναι παραχώρηση.
Είναι επιβεβλημένη διόρθωση μιας κενής θέσης σε έναν κατάλογο που στοχεύει στη μερική ενίσχυση του εισοδήματος της πλέον ευάλωτης παραγωγικής τάξης.
Επιπλέον, το μήνυμα που εκπέμπεται προς τον αγροτικό κόσμο της Ηλείας, με τέτοιες παραλείψεις, αφορά την ίδια τη σχέση εμπιστοσύνης με την Πολιτεία. Όταν το κόστος της απώλειας καλύπτεται για κάποιους και όχι για όλους, η έννοια της ισονομίας υπονομεύεται. Η παραγωγική βάση παγώνει, επενδύσεις καθυστερούν και οι νέοι εγκαταλείπουν τον πρωτογενή τομέα, όχι μόνο λόγω οικονομικής πίεσης αλλά και επειδή λείπει το αίσθημα στήριξης σε περιόδους κρίσης.
Καθώς το Μέτρο 23 παραμένει υπό εφαρμογή και υλοποίηση, είναι ακόμη εφικτή η αναπροσαρμογή του πλαισίου, είτε με αναθεώρηση των επιλέξιμων καλλιεργειών και περιοχών είτε με συμπληρωματική προκήρυξη.
Η ένταξη της Ηλείας δεν είναι τεχνικά δύσκολη.
Είναι θέμα πολιτικής βούλησης και ειλικρίνειας απέναντι σε μία περιοχή που επί δεκαετίες στηρίζει την εθνική παραγωγή.
Η συζήτηση για τη βιώσιμη ανάπτυξη της υπαίθρου δεν μπορεί να αγνοεί τις φωνές όσων χτυπήθηκαν πρώτοι και πιο σκληρά από τις μεταβολές του κλίματος και της αγοράς. Και η περίπτωση της Ηλείας είναι μία από τις πιο χαρακτηριστικές.
Στο ερώτημα: Ποιος αποφάσισε να «κόψει» την Ηλεία; Απάντηση υπάρχει. Δεν είναι όμως αυτό το ζητούμενο σήμερα.
Σήμερα προέχει η Ηλεία και οι αγρότες – παραγωγοί να συμπεριληφθούν και να τύχουν της ενίσχυσης που προβλέπεται. Χωρίς εκπτώσεις και ελεημοσύνες.
Ας προβούν οι αρμόδιοι στις αναγκαίες ενέργειες, έστω και τώρα.
Οι αγρότες περιμένουν…
