Γράφει η Σοφία Αγραπίδη
(Αξκός Σ.Ξ (ε.α)-Συγγραφέας)
Την λέξη Τριώδιο οι πιστεύοντες στην Ορθοδοξία την έχουμε συνδέσει με τον εορτασμό της Αποκριάς, με την έλευση της Αγίας Τεσσαρακοστής. Είναι ένας όρος που όλοι μας χρησιμοποιούμε μόλις περάσει ο εορταστικός κύκλος του δωδεκαημέρου αλλά και μέσα στον χρόνο αν θέλουμε να διακωμωδήσουμε κάποιον ή κάποια κατάσταση που μοιάζει αστεία.
Τριώδιο ονομάζεται το ομώνυμο εκκλησιαστικό βιβλίο, στο οποίο περιλαμβάνονται ύμνοι που ψάλλονται στις εκκλησίες την περίοδο που ξεκινάει, κάθε χρόνο την Κυριακή του Τελώνη και Φαρισαίου η οποία για φέτος είναι στις 21 Φεβρουαρίου.Οι ύμνοι που περιλαμβάνει το Τριώδιο, έχουν τρεις ωδές σε αντίθεση με τους άλλους εκκλησιαστικούς ύμνους που έχουν εννέα ωδές. Έτσι το βιβλίο ονομάστηκε Τριώδιο και στη συνέχεια αυτή την ονομασία δόθηκε στη χρονική περίοδο που ακολουθεί. Σύμφωνα με τις θρησκευτικές ιστορικές πηγές, οι ύμνοι του Τριωδίου, είναι δημιουργήματα του 5ου έως τον 15 αιώνα μ.Χ.
Χειρόγραφα του εν λόγω εκκλησιαστικού βιβλίου σώζονται από τον 10ο αιώνα. Για πρώτη φορά το Τριώδιο, τυπώθηκε στα ελληνικά το 1522 μ.Χ στη Βενετία.
Η χρονική περίοδος, στην οποία αναφέρεται το Τριώδιο, είναι οι τρεις πρώτες εβδομάδες όπου οι Χριστιανοί ακολουθούν την προετοιμασία για τη μεγάλη νηστεία της Σαρακοστής.
Κάθε Κυριακή από αυτήν την περίοδο, έχει μια ξεχωριστή σημασία και συνοδεύεται από διάφορα έθιμα. Προσωπικά πιστεύω πως τα μηνύματα που υπενθυμίζονται, δεν χρησιμεύουν μόνο στους Χριστιανούς καθόσον εμπεριέχουν ιδέες που αν τις ακολουθούσαμε, ο κόσμος θα ήταν καλύτερος.
Η πρώτη, η Κυριακή του Τελώνη και Φαρισαίου θυμίζει πως η ταπεινότητα είναι η αρετή, ακολουθώντας τον Τελώνη και όχι η υπερηφάνεια που είχε ο Φαρισαίος.
Η δεύτερη, η Κυριακή του Ασώτου, τονίζει τη μεγάλη αξία της μετάνοιας και τον ψυχικό πλούτο της συγχωρέσεως.
Πριν από την τρίτη Κυριακή είναι το ονομαζόμενο Ψυχοσάββατο για το οποίο αξίζει ένα ξεχωριστό αφιέρωμα.
Κατά την τρίτη Κυριακή, την Κυριακή της Απόκρεω, γίνεται αναφορά στη Δευτέρα Παρουσία και στη χριστιανική αγάπη.Είναι η τελευταία μέρα που οι Χριστιανοί μπορούν να φάνε κρέας πριν τη μεγάλη νηστεία που θα ακολουθήσει.
Η εβδομάδα που ξεκινά αμέσως μετά ονομάζεται εβδομάδα της Τυρινής ή Τυροφάγου, επειδή επιτρέπεται σε όσους ακολουθούν τη νηστεία να τρώνε τυροκομικά, αυγά και ψάρια.Μοσχοβολούν οι γειτονιές τυρόπιτες και γαλατόπιτες!Όσο για τη γαλατόπιτα της Ηλείας με το φρέσκο γάλα και τα αυγά, με εκείνη την ξεροψημένη επιφάνεια…αν έχει ψηθεί σε ξυλόφουρνο ή ξυλόσομπα κιόλας, η αίσθηση μόνο με εγκράτεια δεν έχει σχέση.Όποιος δεν έχει δοκιμάσει, πραγματικά έχει στερηθεί μια ιδιαιτέρως εύγευστη αίσθηση γλυκίσματος.
Η τέταρτη, η Κυριακή της Τυροφάγου, αναφέρεται στην εξορία των πρωτόπλαστων από τον Παράδεισο. Την ημέρα αυτή τονίζεται η αξία της νηστεία και πως η νηστεία δεν πρέπει να γίνεται με τάσεις επίδειξης. Επίσης ότι πρέπει η ζωή μας να χαρακτηρίζεται από συγχώρεση (να αφήνουμε περιθώριο και για τις σκέψεις του άλλου) , αρετές και ελεημοσύνη.
Σειρά έχει η Καθαρά Δευτέρα, με την οποία ξεκινά η περίοδος της Μεγάλης Τεσσαρακοστής. Είναι περίοδος νηστείας.Η νηστεία έχει το νόημα της εγκράτειας από κάθε τι που κάνει κακό στην ψυχή μας. Δεν αρκεί ο περιορισμός των τροφών. Δεν έχει νόημα να μη φάμε κρέας αλλά να τρώμε μεγάλες ποσότητες υποκατάστατων τροφών. Η νηστεία δεν πρέπει να συνοδεύεται από τάσεις επίδειξης.Ο περιορισμός στο φαγητό θα είναι πολύ καλό για την ψυχική μας ευφορία, όταν συνδυάζεται με επαναπροσδιορισμό της συμπεριφοράς μας γενικότερα.
Παλιότερα την Κυριακή του Τριωδίου, ξεκινούσαν οι εορταστικές εκδηλώσεις για τα καρναβάλια και τις απόκριες γενικότερα.
Πριν την εποχή του ιού σε πολλά μέρη, ξεκινούσαν αμέσως μετά τις εορτές των Χριστουγέννων, της Πρωτοχρονιάς και των Θεοφανείων κάτι με το οποίο ποτέ δεν συνηγόρησα.
Η έναρξη του φετινού Τριωδίου θα μας βρει μακριά από τους ναούς όπως και οι εορτές έως το καλοκαίρι απ’ ότι φαίνεται (μακάρι να διαψευστώ), όμως ας μην χάσουμε τον δρόμο μας, ας μην απομακρυνθούμε από τη θρησκευτική και λαϊκή παράδοση που εν τέλει μόνο χρώμα κι αναμνήσεις δίνουν σ΄αυτό το πέρασμα.
Κυρίως να μεταλαμπαδεύουμε στα παιδιά και στους νέους, τις γνώσεις μας για τις εορταστικές περιόδους , τη σημασία που έχουν αλλά και την εθιμική μας δραστηριότητα.
Πριν λίγα χρόνια ένιωσα πολύ περίεργα ειλικρινά, όταν σε μια εκδήλωση σχετικά με τα παιδιά τέτοια εποχή, μαθητές της στ’ του δημοτικού μεγαλωμένοι σε παραδοσιακή ελληνική οικογένεια δεν γνώριζαν τίποτα για τις ημέρες, απλά ότι θα πήγαιναν σε γνωστό πολυκατάστημα για να αγοράσουν αποκριάτικα για να λάβουν μέρους σε πάρτυ, αντίθετα με μαθητές άλλου θρησκεύματος που γνώριζαν με λεπτομέρεια τι εορτάζουμε από τώρα έως το Πάσχα και λίγο αργότερα συμμετείχαν με χαρά στην κατασκευή της κυρα – Σαρακοστής.
Με υγεία, χαρά, πνευματική αγαλλίαση να διανύσουμε την περίοδο του Τριωδίου διατηρώντας ζωντανή τη φλόγα της πίστης μας, σκορπώντας παντού την αγάπη για την οποία Εκείνος μαρτύρησε, ακόμα και δίχως ναούς..ακόμη και μέσα απ’ τους σκληρούς καιρούς που βιώνει η ανθρωπότητα. Ας μην ξεχνάμε τα δεινά που πέρασαν προηγούμενες γενιές αλλά κατάφεραν να φτάσουν έως τις μέρες όλα όσα μας χαρακτηρίζουν και μας δένουν ως Χριστιανούς.Αυτό το ηθικό χρέος το φέρουμε κι εμείς, αρκεί να μην ενστερνιστούμε τον τρόμο που επικρατεί, δεν ξέρω αν επιδιώκεται.., αρκεί να μην επιτρέψουμε στην κατάθλιψη να ριζώζει στην ψυχή μας.
Με αγάπη και σεβασμό προς όλους
Σοφία Δ. Αγραπίδη
Αξκός Σ.Ξ (ε.α)-Συγγραφέας
.
