Του Γιώργου Παναγιωτόπουλου
(Καθηγητής , Αντιπρύτανης Πανεπιστημίου Πατρών)
Αφορμή για αυτή τη δημόσια παρέμβασή μου, αποτέλεσε η όντως απόλυτα επιτυχημένη εκδήλωση του Επιμελητηρίου Ηλείας υπό τη νέα διοίκηση του Κώστα Λεβέντη.
Δεν θα ενδιέφερε ευρύτερα την κοινωνία, με τα τόσα προβλήματα που αντιμετωπίζει, εάν ήταν μια τυπική τελετή από λίγους επιχειρηματίες και χωρίς ουσιαστικό αποτύπωμα στα λιμνάζοντα ζητήματα του νομού που διαχρονικά αναμένουν διέξοδο και λύσεις.
Η κοπή της πρωτοχρονιάτικης πίτας του Επιμελητηρίου Ηλείας, παρουσία του Υπουργού Ανάπτυξης, βουλευτών όλων των κομμάτων, δημάρχων, επιχειρηματιών και πλήθους πολιτών, ήταν για πρώτη φορά, κάτι άλλο. Ουσιαστικό και συνάμα, κατά την ταπεινή μου άποψη, ελπιδοφόρο.
Πιο συγκεκριμένα,
Ήταν μια ηχηρή υπενθύμιση. Μια ευκαιρία να τεθεί το ερώτημα:
Ποια είναι η θέση της Ηλείας στον χάρτη της ανάπτυξης;
Για χρόνια, η περιοχή παραμένει σε κατάσταση αναμονής. Λες και ο χρόνος σταμάτησε, αφήνοντας υποδομές ημιτελείς, επιχειρηματικές ευκαιρίες ανεκμετάλλευτες, φυσικούς και πολιτιστικούς πόρους ανυπεράσπιστους και βέβαια αναξιοποίητους.
Μέχρι σήμερα και κάθε χρόνο, οι ίδιες διαπιστώσεις, οι ίδιες αναφορές στην «ανάπτυξη που δεν έρχεται».
Αλλά ποιος ακριβώς είναι ο φορέας αυτής της αλλαγής του τόπου; Οι θεσμοί; Οι πολίτες; Η επιχειρηματική κοινότητα;
Αν θέλουμε να μιλήσουμε για πραγματική αλλαγή του τόπου, πρέπει να τολμήσουμε να σκεφτούμε διαφορετικά.
Δεν αρκεί να διεκδικούμε, πρέπει να επαναπροσδιορίσουμε το πώς διεκδικούμε.
Είναι γνωστό ότι ανάπτυξη δεν είναι μόνο οι αριθμοί του ΑΕΠ, ούτε οι απορροφήσεις ευρωπαϊκών κονδυλίων. Που και εκεί «χαιρόμαστε τις τελευταίες θέσεις μας».
Είναι η δημιουργία ενός περιβάλλοντος όπου η εργασία και η καινοτομία επιβραβεύονται. Όπου η επιχειρηματικότητα δεν είναι εμπόδιο αλλά κινητήρια δύναμη.
Όπου η νέα γενιά δεν αισθάνεται ότι η μόνη της επιλογή είναι να φύγει.
Αλλά πώς μπορεί να συμβεί αυτό όταν η Ηλεία στερείται βασικών υποδομών;
Όταν το οδικό δίκτυο παραμένει απαρχαιωμένο, όταν η σύνδεση με την υπόλοιπη χώρα είναι προβληματική, όταν η τουριστική της ανάπτυξη βασίζεται μόνο σε εποχικότητα και όχι σε μια συνεκτική στρατηγική;
Η ανάπτυξη δεν είναι ευχολόγιο. Είναι στρατηγική απόφαση.
Και κάθε στρατηγική έχει κόστος. Το κόστος της ανάληψης ευθύνης, της ρήξης με ό,τι κρατά την περιοχή δέσμια του παρελθόντος.
Εύλογα τα ερωτήματα που ακολουθούν:
Μπορεί η Ηλεία να δει τον εαυτό της ως κόμβο ανάπτυξης και όχι ως παρατηρητή των εξελίξεων;
Η γεωγραφική θέση της, η πολιτιστική κληρονομιά της, η εύφορη γη της είναι κεφάλαιο. Αλλά ένα κεφάλαιο, που χωρίς αξιοποίηση, παραμένει αδρανές.
Γιατί η επιχειρηματικότητα δεν ανθεί;
Οι τοπικές επιχειρήσεις λειτουργούν μέσα σε ένα περιβάλλον που τις αποθαρρύνει. Μπορεί η φορολογία να γίνει πιο δίκαιη; Μπορεί η γραφειοκρατία να μειωθεί; Μπορεί η καινοτομία να στηριχθεί με πραγματικά εργαλεία;
Ποιο είναι το μέλλον του τουρισμού;
Η Ηλεία είναι η Αρχαία Ολυμπία αλλά και όχι μόνο . Είναι ένα μωσαϊκό ιστορίας, φύσης και ποικίλων συγκριτικών πλεονεκτημάτων. Πώς θα μπορούσε να δημιουργηθεί ένα αναγνωρίσιμο brand που να συνδέει όλες αυτές τις πτυχές και να προσελκύει επισκέπτες όλο τον χρόνο;
Τι χρειάζεται ο πρωτογενής τομέας;
Η γη της Ηλείας γεννά προϊόντα μοναδικά, αλλά φτάνουν στις αγορές χωρίς ταυτότητα, χωρίς προστιθέμενη αξία. Πώς θα μπορούσαν οι αγρότες να ενταχθούν σε ένα σύγχρονο σύστημα παραγωγής και διάθεσης που να τους εξασφαλίζει βιωσιμότητα και εξωστρέφεια; Πως θα μπορούσε να ακουστεί, η ύστατη κραυγή αγωνίας τους;
Η Ηλεία δε χρειάζεται άλλη μια ανάλυση για το τι δεν έχει.
Χρειάζεται ένα σχέδιο για το τι μπορεί να γίνει. Και αυτό το σχέδιο δεν είναι ευθύνη ενός μόνο θεσμού ή κάποιου «σωτήρα» πολιτικού. Διότι τα αποτελέσματα είναι γνωστά. Είναι συλλογική η ευθύνη.
Αυτή η ερμηνεία ίσως αρμόζει εάν αποκωδικοποιήσουμε τα μηνύματα της χθεσινής εκδήλωσης του επιμελητηρίου.
Όσοι παραβρέθηκαν στην εκδήλωση δεν ήταν απλοί θεατές. Ήταν οι άνθρωποι που μπορούν να αλλάξουν το αφήγημα. Αν, φυσικά, υπάρχει η βούληση να περάσουμε από την αδράνεια, στη δράση.
Μήπως, λοιπόν, η αλλαγή που περιμένουμε μπορεί να έρθει πιο κοντά από ό,τι νομίζουμε; Και μήπως το πραγματικό ερώτημα δεν είναι «πότε θα αλλάξει η Ηλεία;», αλλά «ποιοι είναι διατεθειμένοι να την αλλάξουν;».
Δεν υπάρχει άλλη παράταση. Η Ηλεία δεν αντέχει άλλα χρόνια χαμένων ευκαιριών. Δεν αντέχει άλλες γενιές που φεύγουν γιατί δε βλέπουν προοπτική.
Δεν αντέχει άλλο τη λογική της μικροπολιτικής, των μισών λύσεων, των υποσχέσεων που επαναλαμβάνονται κάθε χρόνο στις ίδιες αίθουσες.
Το Επιμελητήριο Ηλείας φαίνεται πως ανέλαβε την ευθύνη. Ίσως να είναι ένα ουσιαστικό βήμα…
