Επιμέλεια:
Θοδωρής Λάμπρος – Ιστορικός
και Διαχειριστής της ιστορικής σελίδας
για το 1821″Χαράλαμπος Βιλαέτης” στο Facebook
Ο Αγριόγιαννης ή Αγριόγιαννος ή Γιάννης ο Άγριος ή Γιάννης Ματεσιώτης, ήταν κλεφταρματολός από το Μάτεσι της Ανδρίτσαινας. Γεννήθηκε κατά την περίοδο των Ορλωφικών γύρω στα 1770 και από μικρός έζησε τον σκληρό κατατρεγμό των Ελλήνων από τους τούρκους σε αντίποινα για την εξέγερση των Ορλώφ.
Η ένοπλη δράση του
Πολύ νέος βγήκε στα βουνά, γιατί οι αγάδες του Λάλα και του Φαναρίου κατά την διάρκεια επιδρομής στο Μάτεσι κακοποίησαν τη μάνα του και τις αδερφές του. Έγινε περίφημος για την ανδρεία του στις μάχες που έδωσε εναντίον των Τουρκαλβανών.
Από τις περιπέτειές του προσονομάσθηκε Άγριος, λόγω της αγριότητας, της ζωηρότητας του ατίθασου και σκληρού χαρακτήρα του. Έγινε θρύλος για τα πολλά κατορθώματά του, προπάντων ενάντια στα στρατεύματα του Ιμπραήμ πασά κατά το έτος 1826.
Φόβος και τρόμος
για τους Τούρκους
Ο Κορμπά Αγάς ή Κορμπάκης, ήταν τούρκος αγάς, διοικητής της επαρχίας Φαναρίου Ηλείας και ιδιοκτήτης του κάμπου της Ζελέχοβας[1], σε συνεργασία με τον περίφημο Λαλαίο Σεϊντάγα, και έναν Δερβέναγα, είχαν υπό την εποπτεία τους, τα περάσματα (δερβένια) της επαρχίας Φαναρίου. Ο Κορμπάκης, κρατούσε ανοικτούς λογαριασμούς με τον Αγριόγιαννη, που για πολλούς λόγους είχε βγει στο κλαρί. Σε συντονισμένες προσπάθειες να τον σκοτώσουν ή και να τον αιχμαλωτίσουν απέτυχαν παταγωδώς και για να τον εκδικηθούν, σε κάποια επιδρομή που πραγματοποίησαν στο Μάτεσι, μαζί με τον Σεϊντάγα, κακοποίησαν την μάνα του Αγριόγιαννη και δύο τις αδερφές του.
Ο Αγριόγιαννης, μετά από αυτό το επεισόδιο έγινε ο φόβος και ο τρόμος για τους Τούρκους και ιδιαίτερα για τους Φαναρίτες και τους Λαλαίους. Σύναξε μερικά παλικάρια από την ευρύτερη περιοχή και δημιούργησε ένα μικρό σώμα από κλέφτες περίπου 30-50 ανδρών, σηκώνοντας δικό του μπαϊράκι. Συνεργάσθηκε και συμμετείχε καπετάνιος στην περιβόητη Αρματολική Ομοσπονδία του Μοριά πάντα υπό τις οδηγίες του καπετάν Ζαχαριά Μπαρμπιτσιώτη, κατατρέχοντας παράλληλα τους Λαλαίους Τουρκαλβανούς.
Το ηρωϊκό τέλος του
Γενικά, οι απόψεις διίστανται για την ημερομηνία και τον τόπο θανάτου, του Αγριόγιαννη. Η παράδοση αναφέρει πως ο Βελή πασάς, γιος του Αλή πασά των Ιωαννίνων, Μόρα Βαλεσή (Δοικητής) της Πελοποννήσου από το 1807-1812 εκστράτευσε εναντίον του Αγριόγιαννη με 500 στρατιώτες και πολιόρκησε την κατοικία του στο Μάτεσι. Η γυναίκα του και οι συγγενείς του, δεν άντεξαν τα βασανιστήρια και φανέρωσαν στους τούρκους το κρυσφήγετό του στο βουνό, μάλλον κατά πάσα πιθανότητα στη θέση Τσόπιζα, λίγο έξω από το χωριό.
Ο Αγριόγιαννης που ήταν πιασμένος από την κολάνιτσα[2], δεν μπορούσε να διαφύγει και χωρίς δυσκολία συνελήφθη και εφονεύθη επί τόπου. Μάλιστα, αφού τον σκότωσαν, τον αποκεφάλισαν, παλούκωσαν το κεφάλι του και σαν το πιο ακριβότερο πολεμικό λάφυρο που είχαν αποκομίσει από αυτήν την επιχείρηση, απ’ όπου διάβαιναν ώσπου να φθάσουν στο Φανάρι, το επιδείκνυαν με χαρές, τυμπανοκρουσίες και τραγούδια σ’ όλα τα χωριά. Όταν έφθασαν στο Φανάρι έστησαν ένα μεγάλο γλέντι μπροστά από το σαράι. Αλάτισαν το κεφάλι για να μην βρωμίσει και την άλλη ημέρα αυτή η παράξενη πομπή, κατευθύνθηκε προς το Λάλα. Όλες αυτές οι κινήσεις που διοργανωθήκαν δεν ήταν τυχαίες, πραγματοποιήθηκαν για να χαρούν και να βεβαιώσουν τον θάνατό του στους πιο μισητούς εχθρούς του, αλλά περισσότερο να κάνουν επίδειξη δύναμης με σκοπό να συνετίσουν και ν’ αποτρέψουν όσους είχαν βλέψεις για ξεσηκωμό.
Το δε ακέφαλο σώμα του Αγριόγιαννη, το πήραν οι Ματεσαίοι και οι συναγωνιστές του, το έπλυναν και στην συνέχεια το μετέφεραν στην Αγία Παρασκευή, όπου το έθαψαν δίπλα στην εκκλησία κάτω από τον πλάτανο. Στις 16 Αυγούστου 1984, μετά από υπόδειξη του Ματεσιώτη Κωνσταντίνου Ι. Παναγιωτόπουλου, που γνώριζε τον τόπο ταφής του Αγριόγιαννη, από πάππον προς πάππου, ζήτησε και έγινε η εκταφή των οστών του μεγάλου αγωνιστή. Φυσικά όπως ήταν αναμενόμενο, ο σκελετός ήταν ακέφαλος. Ο καθηγητής ανθρωπολογίας κ. Αριστείδης Πουλιάνος, εφόσον εξέτασε τα οστά γνωστοποίησε, ότι η ηλικία των θαμμένων οστών, είναι περίπου 200 ετών και ανήκουν σε άνδρα μετρίου αναστήματος, πολύ γεροδεμένο και ηλικίας 38-42 ετών, επιβεβαιώνοντας έτσι τους ισχυρισμούς των γεροντότερων Ματεσαίων, ότι σίγουρα τα οστά αυτά ανήκουν στον Γιάννη Αγριόγιαννη.
Η δημοτική μας μούσα, δεν έμεινε αμέτοχη από την πολύχρονη δράση την ζωή και τον θάνατο του Αγριόγιαννη. Πολλά καταγραμμένα τραγούδια αναφέρονται στον Ηλείο αγωνιστή.
Από πληροφορίες που έδωσε ο ιερέας Θοδωρής Πολυχρονόπουλος, στα μέσα περίπου της δεκαετίας του 1980 έγινε εκταφή των οστών του Αγριόγιαννου μετά από μέριμνα ενός μακρινού συγγενή του. Μετά την τέλεση της θείας λειτουργίας και το τρισάγιο για τον ήρωα, τα οστά του, φυσικά χωρίς το κεφάλι, τα έβαλαν σ’ ένα μικρό μεταλλικό κιβώτιο και τοποθετήθηκαν στον γυναικωνίτη του καθεδρικού ναού του χωριού. Ο ίδιος ιερέας με συγκίνηση ανέφερε τα παραπάνω λόγια άσματος, που αφορούν τον ηρωικό θάνατο του Αγριόγιαννου το 1826 κατά μια επιδρομή του Ιμπραήμ πασά στο χωριό Μάτεσι της Ανδρίτσαινας Ολυμπίας, μαζί με τους τουρκοπροσκυνημένους από τα γύρω χωριά.
Ο αναφερόμενος στο τραγούδι Φίλιος ήταν ο αρχηγός των Τουρκοπροσκυνημένων Ματεσαίων και των άλλων κατοίκων της περιοχής. Άλλη μια ιστορία, που ακούγεται ακόμη μέχρι σήμερα, από τους γεροντότερους κατοίκους της περιοχής αναφέρει, ότι ο Αγριόγιαννης σκοτώθηκε έπειτα από προδοσία στις 9 Νοεμβρίου του 1804, όταν έβγαινε ανύποπτος από ένα σπίτι του χωριού του και τον πυροβόλησαν 150 Λαλαίοι Τουρκαλβανοί.
ΠΗΓΕΣ
1)androni.blogspot.gr
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
[1] Αμυγδαλιά (Ζελέχοβα) βρίσκεται επί της οδού Ανδρίτσαινας – Κρεστένων. Σώζονται ακόμη μέχρι σήμερα επί του δρόμου τα ερείπια του περιώνυμου «Χάνι του Κορμπά», ιδιοκτησίας του Κόρμπα Αγά.
[2] Κολιάνιτσα, η = η ποδάγρα, παραλυσία των γλουτών, (πάθηση των ποδιών). Ασθένεια που προέρχεται από αύξηση του ουρικού οξέος και προκαλεί συσσώρευση αλάτων στις κλειδώσεις των κάτω άκρων και αφόρητους πόνους.
